امكان و تبيين آغازمندي زماني عالم با قرائتي جديد از نظريه حدوث دهري

تبيين كيفيت حدوث عالم، از معضلات مهم مسائل فلسفي و كلامي است كه از ديرباز مورد توجه انديشمندان مسلمان بوده و ايشان را در دو قطب متقابل قرار داده است. در نگرش رايج فلسفي ايشان، آغازمندي زماني عالم استحاله ذاتي دارد؛ ازاين رو، زمان عالم خلقت از جانب ازل نامتناهي است. در مقابل، متكلمان با طرح حدوث زماني و برخي فيلسوفان ديگر چون ميرداماد با طرح حدوث دهري، آغازمندي زماني عالم را ممكن دانسته و آن را تبيين كرده اند. در اين مقاله ضمن طرح كلي مدعاي فيلسوفان و متكلمان در اين مسئله، اين نتيجه به دست آمده كه تبيين متكلمان و ميرداماد از حدوث عالم نواقصي دارد؛ به طوري كه نمي تواند پاسخ گوي دليل فيلسوفان در استحاله ذاتي آغازمندي زماني عالم باشد. اين نوشتار با ايجاد اصلاحاتي در مبادي تصوري و تصديقي نظريه حدوث دهري ميرداماد و قرائتي جديد از آن، حدوث عالم را به گون ه اي توصيف مي‌كند كه با آن، آغازمندي زماني عالم، امكان و تبيين فلسفي صحيحي مي يابد.