سازگاري نظريه كينونت عقلي نفس از منظر ملاصدرا با آيات و روايات

در ميان فلاسفه، گاه نظريه حدوث نفس مبنا قرار گرفته و گاه از قدم نفس دفاع شده است. دراين‏ميان، ملاصدرا به كينونت عقلي نفس در مرحله پيش از تعلق به بدن معتقد است كه اين مرحله به مرتبه علم خداوند بازمي‏گردد. اين نظريه مساوي با اعتقاد به قدم نفس افلاطوني نيست. البته با بررسي ديدگاه ملاصدرا در قوس نزول مي‌توان به جايگاه مثالي نفس دست يافت كه مي‌تواند توجيه‏كننده آيات و روايات ناظر بر تقدم نفس بر بدن باشد. قرآن كريم در برخي آيات بر وجود قبلي نفس اشاره كرده و فلاسفه مسلمان ناچارند براي سازگاري نظريه خويش در خصوص جايگاه وجودي نفس با آيات قرآن راهي بيابند. به نظر مي‌رسد ملاصدرا اين راه را يافته و از آن دفاع كرده است. او براي نفس پيش از تعلق به بدن، جايگاهي عقلي و مثالي قايل است. دراين‏ميان، آيات و روايات دال بر ميثاق الهي، خزاين الهي و نيز آياتي كه بر هبوط دلالت دارند، مي‌توانند بر كينونت عقلي يا مثالي نفس حمل شوند؛ چراكه هبوط، بر كينونتي در مقامي بالا دلالت داشته كه نفس از آن منزل تنزل يافته است. ملاصدرا تمام روايات دال بر وجود نفس را پيش از بدن با همين نظريه تبيين مي‌كند.