تصادف دارويني و جهش ژنتيكي از نگاه فلسفه اسلامي

بي‌گمان، نظريه تكامل داروين از نظريه‌هاي علمي‌اي است كه توانسته تأثير شگرفي در حوزه‌هاي گوناگون دانش بشري بگذارد و در رشته‌هاي مختلفي از قبيل فلسفه دين و الهيات به بحث پردامنه‎اي تبديل شود. اين نظريه از مؤلفه‌هاي گوناگوني شكل يافته كه فهم نادرست آن، در بسياري از موارد به جدال‌هاي بيهوده منتهي شده ‌است؛ از جمله اين مؤلفه‌ها مي‌توان به «تصادف و شانس» اشاره كرد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه براي اين واژه‎ها (تصادف و شانس) معاني گوناگوني همچون «پديده بي‌علت، پديده مجهول‌العله و پديده‌ برآمده از فاعل بي‌هدف» ارائه شده است و هر كس بر اساس يكي از اين معاني به اظهار نظر پرداخته ‌است. به‎علاوه اينكه مؤلفه تصادف از سوي زيست‌شناساني چون «داوكينز» بهانه‌اي براي انكار خداوند نيز قرار گرفته است. در مقابل، فيلسوفان اسلامي بر اساس ارزيابي اين سه معنا، تصادف زيستي به معناي دوم و سوم را ممكن دانسته و از نگاه فلسفي تبيين‌پذير مي‌دانند. اما بر اين نكته پافشاري مي‌كنند كه پذيرش تصادف به اين دو معنا هيچ‌گاه در مقابل خداباوري نيست. بنابراين مي‌توان به جهاني دو سطحي باور داشت كه خداوند در طول آن قرار دارد و رويدادهاي تصادفي در عرض آن در حال شدن هستند.