نقش برهان (علت تامه بالفعل ) در ضرورت عِلّي

از اموري كه نزد همه فلاسفه و عارفان و حتي بسياري از متكلمان و فقيهان، به طور مسلّم و قطعي غير قابل انكار مي‌نمايد، اصل محال بودن تخلّف معلول از علت تامه است. در مقابل، برخي متكلمين و اهل تفكيك قائل به جواز تخلف شده‌اند. در اين ميان، برخي قائل به نقيض اين اصل شده و تخلف معلول از علت تامه را نه‌تنها جايز، بلكه واجب دانسته و دلايل فلاسفه را نيز نقادي مي‌نمايند. از دلايلي كه ايشان نقادي نموده‌اند، دليل «لزوم علت تامه بالفعل بودن علت» است. اين نوشتار به بررسي نقادي‌هاي اين گروه بر اين برهان پرداخته و نقاط ضعف آنها را تبيين نموده است.