نظام سنتي آبياري چشمۀ سليمانيه فين

Traditional irrigation system of Sulaymaniyah spring in Fin of Kashan

چشمۀ سليمانيه مهم‌ترين منبع آبي زراعي و باغي دشت حاصلخيز فين است كه از دل صخره‌هاي كوه «دندانه» و «هفت‌كتل» واقع در جنوب غربي كاشان مي‌جوشد و در جوار باغ تاريخي فين ظاهر مي‌شود. اين چشمه علاوه ‌بر باغات فين بزرگ و كوچك دشت حسن‌آباد، لتحر، دروازه‌فين را هم مشروب مي‌كند. در منابع و مآخذ، روايت‌هاي مختلفي براي وجه‌تسميه و قدمت آن آورده شده است. آب چشمۀ سليمانيه كه با دانش و تكنيك سنتي و بومي بين باغات و مزارع فين و كاشان تقسيم مي‌شود، در رونق اقتصادي منطقه نقش بسزايي دارد كه از چند منظر درخور توجه است: از توليد محصول زراعي و باغي گرفته تا تأثير جريان آب در سرسبزي منطقۀ فين و لطافت آب‌وهوا كه باغات و معابر اصلي در حوالي باغ فين را به تفرجگاه مبدل كرده است؛ همچنان‌كه ماندگاري باغ تاريخي فين روزانه هزاران نفر گردشگر را به اين منطقه جذب مي‌كند. براي بهره‌برداري باغداران و زارعان، از ديرباز با دانش و تكنيكي خاص، حقابه بين كشاورزان تقسيم مي‌شده است. در واقع، نوبت آبياري و تقسيم آب و وجود تقسيمگاه‌ها در مسير جريان آب، نوعي دانش بومي است كه ريشه در خلاقيت، ابتكار و ذوق گذشتگان دارد. دانش نظام آبياري امروزه حكم قانون و مقرراتي دارد كه همگان موظف‌اند از آن تبعيت كنند. در اين مقاله، علاوه ‌بر بيان تأثير چشمه در جنبه‌هاي گوناگون رونق اقتصادي منطقه، به‌طور كامل، دانش نظام سنتي آبياري اين چشمه بررسي مي‌شود.

Sulaymaniyah spring is the most important water source for farmlands and gardens of fertile plain of Fin. This spring gushes forth from the rocks of Dandaneh and HaftKotal mountains (located in the southwest of Kashan) and flows near to the historical Fin garden. Apart from the gardens of Small Fin and Great Fin regions, it supplies HasanAbad, Latehor and DarvazehFin. Different narratives about the age and appellation of the spring have been related in texts and written sources. Sulaymaniyah spring, which its water is shared between gardens and farmlands of Fin and Kashan by traditional and native science and techniques, has an outstanding role in economic boom of the region; not only it has led to more agricultural products, but has given rise to greenness of the Fin region and its pleasant weather which caused the surrounding gardens of Fin to be main local promenades. Moreover, the marvelous historical garden of Fin absorbs thousands of visitors each day. These economic influences of Sulaymaniyah spring is discussed in the article. Furthermore, the traditional irrigation system of the spring, including rules of water sharing and periods and places of it, is thoroughly described.