بررسي كاركرد شاعرانه ضماير در «مثنوي معنوي»

Poetic Function of Pronouns in Masnavi-E-Manavi

مثنوي معنوي مولانا به عنوان يكي از برجسته ترين متون عرفاني ادبيات فارسي، از منظر شاعرانگي نيز ارزش هاي بسياري دارد. يكي از جنبه هاي شاعرانگي زبان در مثنوي، ضماير و نقش آنها در زيبايي لفظي و معنايي اين منظومه ارجمند است. در اين مقاله بر اساس آراي فرماليست هاي روسي درباره كاركرد شاعرانه زبان، ابتدا مفاهيم آشنايي زدايي و هنجارگريزي شرح داده شده و آنگاه به بررسي قاعده كاهي هاي معنايي، سبكي، نحوي و واژگاني و قاعده-افزايي ها در باب ضماير موجود در شواهد شعري مثنوي معنوي و ارتباط آنها با انديشه شاعر پرداخته شده است. نويسندگان در اين پژوهش نشان داده اند كه ضماير در مثنوي معنوي، نقشي گسترده و مهم در شاعرانگي و خيال انگيزي اثر برعهده دارند و غير از كاركردهاي زيبايي شناختي، بار قابل توجهي از انتقال مفاهيم و معناي اثر را نيز بر دوش مي كشند.

Mowlavi's Masnavi-e-Manavi, aside from being the most prominent mystical texts of Persian literature has a great poetic value. One of the most poetic aspects of the language in Masnavi is the pronouns and their functions in aesthetic and semantic features of this valuable collection of poems. In this article, the concepts of defamiliarization and deviation from the norm are described based on the views of Russian formalists on the poetic function of language; then the semantic, stylistic, syntactic and lexical deviations and extra-regularity related to pronouns in the poetic evidences of Masnavi-e-Manavi and their relationships with the poet's ideas are investigated. The results show that the pronouns have a major role in the poetic and imaginative aspects of Masnavi-e-Manavi, and besides their aesthetic role, they make a great contribution to convey meaning and concepts.