بررسي رابطۀ گسترش سكونتگاه‌هاي انساني و ناپايداري منابع آب كشاورزي در حوضۀ آبريز زاينده‌رود

حوضۀ آبريز زاينده‌رود در منطقۀ مركزي ايران از مناطق داراي مسئلۀ ناپايداري منابع آب است. در دهۀ اخير، منابع آبي حوضه كاهش يافته است؛ ‌به طوري كه بخشي از طول رودخانه در قسمت مياني و پايين‌دست جريان آب خشك شده يا به‌صورت موقتي درآمده و تخصيص آب كشاورزي به اراضي زراعي اين بخش‌ها كاهش شديدي يافته است. در اين پژوهش، تغييرات كاربري زمين از طريق تحليل تصاوير ماهواره‌اي لندست در دو دورۀ زماني سال‌هاي 2000 و 2014 كه منطبق بر دورۀ زماني قبل و بعد از وقوع ناپايداري منابع آب حوضۀ زاينده‌رود بود، بررسي شده است. محقق محدودۀ مورد مطالعه را مشخص و به سه قسمت بالا، مياني و پايين‌دست تقسيم كرده و در قالب شش كاربري با هم مقايسه كرده است. طبق نتايج پژوش، همراه با وقوع ناپايداري منابع آب، طي اين دو دهه كاربري ساخت‌وساز و مسكوني در كل محدوده افزايش و كاربري مرتع در كل محدوده كاهش يافته است. پوشش كشاورزي در بالادست افزايش، ولي در بخش‌هاي مياني و پايين‌دست كاهش يافته و برعكس، كاربري باير و خالي از پوشش در بالادست كاهش و در بخش‌هاي مياني و پايين‌دست افزايش يافته است. با توجه به نتايج پژوهش مي‌توان بخشي از ناپايداري منابع آب كشاورزي در حوضه را به گسترش سكونتگاهي، افزايش مصارف آب در كل محدوده و افزايش كشاورزي در بالادست حوضه نسبت داد.