تحليل روابط فضايي ميان بنادر جنوبي ايران و شهرهاي پس‌كرانۀ منطقه‌اي

در اغلب نقاط جهان، بنادر سهم فراواني در ايجاد يكپارچگي در مناطق پس‌كرانه‌اي و برقراري توازن در زنجيرۀ تأمين كالا ايفا مي‌كنند. هدف اين پژوهش، تبيين روابط فضايي بنادر جنوبي ايران با شهرهاي پس‌كرانۀ منطقه‌اي و مقايسۀ تطبيقي الگوي شكل‌گرفته با نظريه‌ها و الگوهاي شناخته‌شده از روابط بندر– پس‌كرانه در مقياس جهاني است. روش تحقيق استفاده‌شده، روش تحليل شبكه است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد بنادر اصلي حوزۀ ساحلي جنوب به‌طور غالب، واردكنندۀ كالاهاي مصرفي مورد نياز در كانون‌هاي جمعيتي واقع در پس‌كرانه‌هاي منطقه‌اي، به‌خصوص ناحيۀ كلان‌شهري شيراز بوده‌اند؛ در حالي كه اغلب مراكز شهري واقع در پس‌كرانه‌هاي محلي، نقش مؤثري در توليد و ارسال كالا به بنادر ندارند و براي تأمين نيازهاي مصرفي خود، به بزرگ‌ترين شهر منطقه وابسته‌اند. اين الگو تفاوت درخور توجهي با فرايند منطقه‌گرايي بنادر در كشورهاي توسعه‌يافته دارد؛ زيرا در اين كشورها، بنادر ابتدا با پس‌كرانه‌هاي پيوسته و سپس با ساير پس‌كرانه‌ها در ارتباط قرار مي‌گيرند. در مجموع، براي كاهش روزافزون، از بار مركزيت شيراز و انتشار جريان توسعه به شهرهاي پس‌كرانۀ محلي لازم است سياست‌هايي نظير توسعۀ كريدورهاي ريلي و جاده‌اي، توسعۀ بنادر خشك و پهنه‌بندي تخصصي فعاليت‌ها در شهرهاي پس‌كرانۀ محلي منطقه‌اي اعمال شود.