معيارهاي عدالت در فرايندهاي مالي بر اساس آموزه هاي قرآن كريم

Justice Criteria in Financial Processes Based on the Quran

عدالت به عنوان يكي از مهم ترين اهداف و ارزش هاي حاكم در اقتصاد اسلامي، در اسلامي بودن نظام مالي نقش بسزايي دارد. نظام مالي هنگامي عادلانه است كه در سه سطح مبدا (امكانات و فرصت هاي اوليه مالي)، فرايند (رابطه ها و فرايندهاي مالي) و نتيجه (وضعيت نهايي و نتيجه عملكرد نظام مالي) منطبق بر عدالت باشد. در اين ميان، تحقق عدالت در رابطه ها و فرايندهاي مالي از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين مقاله تلاش شده است بر اساس آموزه هاي اسلامي با محوريت رهيافت قرآني، معيارهاي تحقق عدالت در قراردادها و فرايندهاي مالي كشف شود. از اين رو، به روش تحليل مضامين قرآني با روش تفسيري اجتهادي (جامع) به ابعاد مختلف موضوع پرداخته مي شود. اين پژوهش پس از بررسي آيات قرآن كريم، روايات، قواعد فقهي و تفاسير، به اين نتيجه مي رسد كه معيارهاي تحقق عدالت در فرايندهاي مالي در قرآن كريم عبارتند از: غيرربوي بودن قراردادها، عدم زيان رساني، عدم انحراف از مفاد قرارداد، توزيع ريسك بين طرفين قرارداد و عدم سفته بازي اخلال گر و قمارگونه.

As one of the most important goals and values in Islamic economics, justice has an important role in Islamic financial system. When the financial system is fair, the three levels of origin (primarily financial possibilities), process (the relationship and financial processes) and results (outcome and result of the financial system) are based on justice. The justice in the relationship and financial processes is of special importance. This paper is based on Islamic teachings of the Quranic-centered approach, and aims to discover standards of justice in contracts and financial processes. The content analysis method used for the Quranic interpretation of ijtihad (comprehensivedecision) on various aspects of the issue. The survey examined the holy Quran, Hadith, jurisprudence rules and interpretations and concluded that the criteria of justice in the financial processes in the Quran are: the state of non-usury of contracts, non-prejudicial, not deviating from the provisions of the contract, distribution risk between the parties, and non-disruptive speculation and gambling.