نقد و بررسي ندا در بلاغت فارسي و عربي

An Analytical Review on Voice in Persian and Arabic Rhetoric

علم بلاغت، يكي از مهم ترين علوم ادبي است كه قواعد و اصول آن براي تبيين و توضيح فصاحت و بلاغت كلام به كار مي رود؛ و علم معاني، يكي از شاخه هاي اصلي بلاغت است كه كلام را از نظر معاني ثانوي و موافقت آن با حال و مقام مي سنجد. نخستين كتاب هاي بلاغي به زبان عربي نگاشته شد و همواره مورد توجه علماي بلاغت فارسي بوده است. پايبندي اهل بلاغت فارسي به تعاريف و قواعد بلاغت عربي و بي توجهي به تفاوت ها و ويژگي هاي كلام در زبان فارسي، باعث بروز اشتباهاتي در منابع بلاغي شده، تاجايي كه برخي قواعد و اصطلاحات مطرح شده در اين كتاب ها، در زبان فارسي كاربرد ندارد و بيشتر مثال ها، عربي است. يكي از مباحثي كه در علم معاني با نام «انشاي طلبي» بررسي مي شود، مبحث نداست. تعريف و جايگاه ندا در فارسي و عربي متفاوت است درحالي كه مباحث مربوط به آن بدون در نظر گرفتن وجوه تفاوت و اختلاف، وارد بلاغت فارسي شده است. تبيين وجوه اختلاف مبحث ندا در بلاغت فارسي و عربي، يكي از مباحثي است كه نشان مي دهد بازنگري منابع بلاغي فارسي و تقسيم كلام در علم معاني ضرورت دارد. در اين مقاله، با نقد مبحث ندا در حوزه علم معاني، كوشش مي شود جايگاه آن، باتوجه به ويژگي هاي دستوري و معنايي تبيين شود. نتايج اين تحقيق مي تواند در اصلاح و بازنگري علم معاني فارسي و نقد مباحث تقسيم كلام نيز به كار گرفته شود.

Rhetoric is one of the most important literary sciences whose rules and principles are used to explain the eloquence and rhetoric of the word. Semantics is one of the main disciplines of rhetoric that measures the word in terms of its secondary meanings and its compatibility with the condition and position. The first rhetorical books were written in Arabic and the Persian rhetoricians have always benefited from them. Their adherence to the rules and definitions of Arabic rhetoric and their neglect of the differences and features of speech in Persian language have resulted in mistakes in rhetorical sources, to the extent that some of the terms and rules have been presented in these books are not used in Persian and most of the examples are in Arabic. One of the topics discussed in semantics, under the title of "Insha-ye-Talabi" (it is when the speaker wants something from the audience), is about voice. The definition and also the position of voice in Arabic Language are different from what in Persian, while the related discussions have been entered in Persian rhetoric regardless to the differences. The explanation of these differences between Persian and Arabic rhetoric in discussions about voice makes the review of Persian rhetorical sources and the division of speech in semantics necessary. It has been tried, in present paper, to present an analytic criticism of the position of voice due to its syntactic and semantic features in Persian rhetoric. The results can be used in adjustment of Persian semantics and criticism of speech division discussions.