بازخواني تحليلي - انتقادي مفهوم اقامه‌ حد و تعطيل حد

Analytical-Critical Reassessment of the Concept of Execution and Cancellation of had (Prescribed Punishment)

در برخي روايات، اقامه‌ حد سرچشمه بركاتي براي جامعه به شمار آمده است. رواياتي ديگر هم تعطيل حد را نكوهش كرده است. ظاهر اين گونه روايات به نوبه خود وجهي قدسي به حدود بخشيده و سبب شده است تا فقيهان براي حراست از حدود هرگونه انعطاف در آن را روا ندانند. روايات مربوط به تعطيل حد همزمان دستمايه‌ برخي سخت‌گيري‌ها در اجراي كيفرهاي حدي هم شده است. اين پژوهش، با رويكردي تحليلي - انتقادي تاكيد مي‌كند كه مفهوم اقامه‌ حدود، فراتر از اجراي بي‌چون و چراي كيفر چند جرم خاص است. اقامه حدود به معناي برپاداشتن نظام‌مند تمامي احكام الهي است. از حكمت و رحمت شارع مقدس بسي به دور است كه از ميان انبوه احكام خود تنها به اجراي چند كيفر تاكيد كند و بر اجراي ديگر مجازات‌ها و نيز بپاداشتن ديگر فرامين و اوامر تاكيد نداشته باشد. همچنين برابر يافته‌هاي اين پژوهش، مقصود از نكوهش تعطيل حد در روايات، توصيه به سخت‌گيري‌هاي نامتعارف در كيفرهاي حدي نيست؛ اين روايات، سهل‌انگاري در اجراي مجازات، الغاگرايي كيفري، تبعيض‌هاي ناروا در اجراي مجازات، و هر آنچه مايه ناكارآمدسازي كيفر شود را نفي مي‌كنند. پيداست كه اين امر به حدود اصطلاحي اختصاص ندارد و در اين باره تفاوتي ميان حد و تعزير نيست.

In some hadith, the execution of prescribed punishments (hodoud) is considered a source of blessing for society. In the traditional view, these hadith bestow sanctity on prescribed punishments, rendering them inflexible. Moreover, other hadith that condemn the cancellation of prescribed punishments have contributed to a rigid interpretation of their legality, leading to their unconditional execution. Taking an analytical-critical approach, this article suggests that the concept of had might in actuality refer to all divine rules and laws of sharia, not merely prescribed punishment. As such, the aforementioned hadith might be suggesting that all divine rules and laws of sharia shall be executed systematically. In this case, the application of these hadith is not limited to prescribed punishments, and no differentiation should be made between discretionary punishments (ta’zirat) and prescribed punishments. The aim of those hadith that condemn the cancellation of prescribed punishments may not be to make them inflexible, but rather to preserve the justice process and to prevent unjustified discrimination in the execution of punishments. It is too far from the wisdom and mercy of the Holy Lawmaker to emphasize implementation of a few specific punishments among all His laws to the exclusion of other laws and non-prescribed punishments.