نشانه هايي از ارتباط تجاري و فرهنگي جوامع شمال غرب ايران و بين النهرين در اواخر دوران مس و سنگ

Signs of Commercial and Cultural Relation of the Societies of Northwestern Iran and Northern Mesopotamia in Late Chalcolithic

رودخانه زاب كوچك در شمال غرب ايران از ارتفاعات شمال غربي پيرانشهر سرچشمه مي گيرد، از شمال غرب به سوي جنوب شرق و سپس به سمت غرب جاري مي شود، در امتداد كوه هاي مرزي ايران– عراق جريان مي يابد و در نهايت از معبر آلان وارد خاك عراق مي شود. حوضه اين رودخانه داراي محوطه هاي باستاني فراوان است و با توجه به نمونه هاي سفالي موجود مي توان دريافت كه اين حوزه از دوره پيش از تاريخ تاكنون يك حوزه استقراري بوده است. در بررسي هاي اخير چند محوطه با سفال هاي لبه واريخته شناسايي شدند. تا چند سال پيش نهايت گسترش آن در غرب، همدان و كرمانشاه گزارش شده بود. اين نخستين بار است كه اين نوع سفال ها در شمال غرب ايران ديده مي شود. موقعيت جغرافيايي محوطه هاي شناسايي شده در حوزه زاب كوچك، مجاورت با كرويدورهاي ارتباطي، كنترل و نظارت بر اين مسيرها (حاج عمران در شمال حوزه و آلان و ... در شمال) با ميان رودان شمالي و ارتباط آن ها با محوطه هاي ه مزمان مي تواند نشانگر ارتباط فرهنگي و تجاري اين مناطق با يكديگر باشد.

Zab basin is in the south part of Urmia Lake. The little Zab River in northwestern Iran rises at the Piranshehr mountains and flows from the northwest to the southeast to join Iraq through Alan passage. The river basin contains many ancient settlements. Based on pot sherds it can be inferred that this basin has been a residential zone since the prehistoric period. A noteworthy feature of this basin is the presence of Uruk pottery, including the beveled-rim bowl, at 5 sites in Zab basin. This pottery has not been seen either in the northwest of Iran or in the higher regions of Hamadan. For the first time this material is identified in the Little Zab basin. This pottery belongs to the late Uruk period, i.e. late fourth millennium BC. Geographical position and settlement patterns could be signs of commercial and cultural relations between societies of Northwestern Iran and northern Mesopotamia in late Chalcolithic.