روش شناسي و اعتبارسنجي برداشت مبتني بر دلالت اشاره از قرآن كريم

جستار حاضر مي كوشد مفهومي عالمانه از چيستي دلالت اشاره، جايگاه، اركان و شرايط و ضوابط تحقق، اعتبار و حجيت آن را بررسي و تبيين نمايد و از روش استناد، استدلال، توصيف و تحليل بهره گرفته است. بررسي ها در باب دلالت اشاره نشان مي دهد كه اين نوع دلالت نه از سنخ لفظ بلكه امري فراتر از آن است و از نوع غير صريح و دلالت التزامي است؛ از نظر عرف، مقصود مستقيم گوينده كلام نمي باشد، اما اين تعبير با تسامح درباره خداوند و كلام الهي به كار مي رود؛ زيرا خداوند عالم مطلق به تمام امور است. اين دلالت داراي مراتبي است كه طبق تعريف ها به جلي و خفي تقسيم مي شود. اين دلالت با دقت عقلي به دست مي آيد و از دلالت هاي بين اما بالمعني الاعم مي باشد. جايگاه دلالت اشاره در مرتبه بعد از دلالت اقتضاء و دلالت تنبيه است. حجيت دلالت اشاره از باب حجيت ظواهر الفاظ، محل ترديد است؛ زيرا نه از نظر كاربرد و نه از نظر سياق، مقصود اصلي گوينده نيست و تبعا و ارتكازا اراده شده است، اما مي توان اين دلالت را از دلالت هاي تبعي شمرد و آن را از باب ملازمات عقلي، حجت دانست. دلالت اشاره در پي بردن به اعجاز بياني قرآن كريم و جهان شمولي احكام و معارف قرآني كارايي دارد و با آن مي توان احكام شرعي، احكام سياسي، امور اعتقادي و مانند آن ها را از قرآن استخراج كرد.