تحليل گفتمان عدالت در دهه سوم انقلاب با تأكيد بر سالهاي 1380-1384

Discourse analysis of justice in the third decade of the revolution with emphasis on 1380-1384

تحقيق پيش‌رو با هدف تشريح فرآيند هژمونيك‌شدن گفتمان اصول‌گرايي عدالت‌محور در دهه سوم انقلاب (1380-1384) شكل گرفته است. با توجه به امتيازات نظريه لاكلاو و موفه از اين نظريه به عنوان چارچوب نظري كارآمد و استراتژي روشي تحقيق براي اين پژوهش استفاده شده است. يافته‌هاي رويكرد گفتماني تحقيق به شرح زير قابل ارائه‌اند: گفتمان اصول‌گرايي با استفاده از زمينه‌هاي ايجادشده در اثر تزلزل‌ها و بي قراري هاي گفتمان اصلاح‌طلبي و با بهره‌گيري از زمينه‌ها و امكانات سخت‌افزاي و نرم‌افزاري همچون در اختيار داشتن ساز و كارها و ابزارهاي قدرت مانند قوه قضاييه و شوراي نگهبان، توانست در فرآيندي رقابتي از اوايل دهه هشتاد در سه مرحله دومين دوره انتخابات شوراي شهر، انتخابات مجلس هفتم و انتخابات رياست‌جمهوري سال 84 زمينه‌هاي لازم را براي حاشيه‌راني اصلاح‌طلبان و ساختارشكني برخي دال‌هاي اصلي آن فراهم آورند. اين گفتمان با تاكيد بر شعارها و مفاهيمي مانند تشكيل دولت اسلامي از راه اقامه عدل و ارجاع آن به مضاميني هم‌چون امكانات برابر براي همه و آوردن نفت سر سفره هاي مردم كه در قالب كاربرد زبان همه‌ فهم و عاميانه، داشتن لحني ساده، نمايش ساده‌زيستي و ... ارائه مي‌شد، به آفرينش نظام معنايي جديدي دست زد و با استفاده از آن علاوه‌ بر نقد دولت‌هاي گذشته و اشاره به نقصان‌ها و ناكارآمدي‌هاي آن‌ها در تأمين و توجه عدالت‌ محورانه به نيازهاي اقتصادي و رفاهي مردم، به ساختارشكني آن‌ها پرداخت و قابليت دسترسي و اعتبار خود در افكار عمومي را افزايش داد. به اين ترتيب اين گفتمان براي چند سال به‌عنوان گفتمان هژمون در فضاي سياسي كشور حاكم شد.

This research aims to explain the process of hegemonization of justice-based conservative discourses, through the third decade of the Islamic Republic of Iran’s Revolution (1380-1384). Due to the advantages of Laclau and Mouffe’s theory on systematic representation of discursive conflicts (disappearance of a discourse and emergence of another), we used this theory as an efficient theoretical framework and as a research methodology strategy for our present work. In competitive processes and based on the context developed by insecurities and mutability of the reformist discourse, e.g. issues in political and cultural arenas, negligence in economic domain, disagreements on theoretic and operational meanings of major concepts of discourse, etc., justice-based conservative discourse managed to provide the requirements of marginalization of reformists and deconstruction of some of their major concepts, such as reforms, people, law, etc. This was the result of a sequence of wins starting by the second round of city council election in the end of 1380s, followed by the seventh parliament election in the end of 1382 and the presidential election in 1384. In this period, the conservative discourse was able to create a new semantic order through which not only were the previous government criticized and their defects and inefficiencies in justice-based attention and security of people’s welfare and economic needs were mentioned, but also they attempted to deconstruct concepts and meanwhile increase self-accessibility and reputation in public thoughts. Finally, this discourse dominated the political sectors of the country for some years as the hegemonic discourse.