انديشه ولايت فقيه و حقوق اساسي در دوره صفوي

The Idea of Faqih Guardianship and Constitutional law in Safavid Period

با ظهور سلسله صفويه، صفحات جديدي در تاريخ انديشه سياسي و شيوه زمامداري ايرانيان با تكيه بر شريعت اسلام و به ويژه فقه سياسي شيعه ورق خورد. موسسان صفوي در پويش براي مشروعيت يابي خود و تمسك به قواعد عقلاني و ريشه دار متصل به وحي و نصوص ديني براي اداره كشور به سوي انديشمندان حوزه هاي علمي شيعه روي آوردند و در مقابل، علما نيز اين فرصت را براي ارتقاي تشيع و حاملان آن به سطح اداره سياسي و اجتماعي كشور پهناور و تازه استقلال يافته ايران مغتنم شمرده، به نظريه پردازي مدرن از نوع «ولايت و نظارت فقيه» بر سلطنت دست زدند. برخي آثار به جاي مانده از آن دوران حكايت از وضعيت حقوق عمومي و اساسي در 230 سال حكومت صفويان دارد كه در اين مقاله به آنها استناد شده است. در تحليل اين متون به تئوري مشروعيت و مباني شرعي آن و توجيه حاكميت سلاطين صفوي در دستگاه سلطاني و فضاي اقتدارگرايي آن دوره توجه شده است.

The appearance of Safavid dynasty and its reliance on Islamic law, specially on Shiite political feqh, caused Iranian history of political thought and manner of ruling to take an new form. The founders of the dynasty, seeking for religious legality to rule based on reasonable norms and religious teachings paid attention to Shiite scholars and the scholars also made the most of their opprtunities and in this manner, a new theorization of such a view as guardianship and supervision of Faqih occurred. Some remained works of that period have recorded the situation of public law and constitutional law during 230 years of Safavid period and have formed the source of the paper. When analyzing the documents, the theory of legality and its religious principles and justification of that sovereignty in the form of kingdom and the climate of authoritarianism have been attended to.