سنجش ميزان تاب‌آوري اجتماعي در مناطق شهري اصفهان

Evaluation of Social Resilience in Urban Areas of Isfahan

تاب­ آوري اجتماعي ظرفيت يك جامعه يا اجتماع براي مقابله و انطباق با اختلالات و تغييرات است. تاب‌آوري اجتماعي به مشخصات اجتماعي يك جامعه از جمله سن، جنس، معلوليت، وضعيت اجتماعي و اقتصادي پرداخته و بحث سرمايه اجتماعي را مطرح مي‌كند. شهر اصفهان علي‌رغم داشتن پيشينه تاريخي، فرهنگي و اجتماعي از بزهكاري اجتماعي، جرم و بيكاري رنج مي‌برد. هدف اين پژوهش سنجش ميزان تاب‌آوري اجتماعي در مناطق پانزده‌گانه شهر اصفهان است. پس از مروري بر مباني نظري 22 شاخص استخراج شده و به عنوان مبناي سنجش تاب‌آوري اجتماعي محسوب مي‌شوند. روش پژوهش به صورت توصيفي-تحليلي است. داده‌ها از طريق سرشماري 1390، سالنامه آماري 1394، نتايج برخي از طرح‌هاي پژوهشي (طرح نيازسنجي عمومي شهروندان، شهرداري اصفهان) و مقالات مرتبط جمع‌آوري شده است. تكنيك سنجش و ارزيابي، تكنيك Topsis و نرم‌افزار Topsis Solver مي باشد. نتايج نشان مي‌دهد كه تاب‌آوري اجتماعي، منطقه 3 اصفهان به دليل تعداد مطلوب مراكز مذهبي- تاريخي، مراكز بهداشتي-درماني، رضايت از دسترسي به حمل‌ونقل عمومي، خدمات اينترنتي و امنيت؛ خيلي بالا است و به عنوان بهترين منطقه تاب‌آور اجتماعي محسوب مي‌شود و پس از آن مناطق 5 و 1 در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفته‌اند. مناطق 2 و 6 به دليل بيكاري، جرائم و رفتار اجتماعي نامناسب، به عنوان ضعيف‌ترين منطقه، ساير مناطق داراي تاب‌آوري اجتماعي ضعيفي مي‌باشند.

Social resilience refers to the capacity of a society to cope and adjust with challenges and changes. It relates to such social characteristics as age, gender, disability, socio-economic status, and social capital. The field of this study is the city of Isfahan that holds substantially high rates of unemployment and crime, despite its long and rich historical and socio-cultural backgrounds. This study aims to examine whether and how the rate of social resilience varies across the fifteen areas of this city. Methodologically, the present research employs a descriptive-analytic approach. It uses secondary data provided mainly through the 2011 population census. The data have been analyzed on the basis of TOPSIS technique and TOPSIS SOLVER software. The results of this analysis illustrate that the area 3 holds the highest rate of social resilience. This tends be mainly associated with a relatively larger number of religious-historical places and health clinics, transportation access, Internet services and safety. Then, the areas 5 and 1 hold the next highest ranks in terms of social resilience. The opposite applies to the areas 2 and 6 that indicate their lowest rate of social resilience, which can be explained by substantial prevalence of unemployment and crime in these areas.