ابعاد و صور تلازم حق و تكليف در اسلام با رويكردي بر ديدگاه امام خميني(س)

Dimensions and Forms of Necessity of Rights and Duties in Islam with Emphasis on Imam Khomeini’s Viewpoint

برخلاف تبليغات مدعيان غربي دفاع از حقوق شهروندي كه دين را فقط تكليف محور، محدوديت آور و سلب‌كننده آزادي انسان معرفي مي‌كنند، دين مبين اسلام نگاهي فراتر از نگاه بشري به حقوق و تكاليف شهروندي داشته و با جامع‌نگري و در نظر گرفتن ابعاد وجودي و نيازهاي مادي و معنوي انسان، خلعت كرامت را تنها بر قامت او مي‌پوشاند. بر اين اساس، اسلام همه حقوق انساني اعم از فردي و اجتماعي، مدني و قضايي و فرهنگي، امنيت و آرامش، آسايش و رفاه همة مردم را تبيين و حدود و ثغوري براي آن‌ها تعيين كرده و به ازاي حقوق، تكاليفي را به‌عنوان بايدها و نبايدها و احكام ديني مشخص نموده است. در اين پژوهش با بررسي و تبيين ترابط و تلازمِ حق و تكليف و ابعاد به هم‌پيوستگي آن دو در اسلام با استفاده از روش توصيفي- تحليلي، نتيجه حاصل مي‌شود كه دين اسلام بزرگ‌ترين حامي و واضع حقوق شهروندي است و وضع تكاليف و مجموعه بايدها و نبايدهاي ديني براي تأمين و حفظ حقوق انساني بوده و ابعاد تلازم حق و تكليف در آن از جامعيت كامل برخوردار است تا باعث عروج آدمي به مقام عاليه انساني و معنوي و مشرف شدن او به مقام خليفةاللهي گردد.

Unlike the propaganda by the Western thinkers claiming to support the bill of rights, who introduce religion as a duty-bound, restricting, and anti-freedom doctrine, the religion of Islam publicizes an approach to human rights and duties of the citizens far beyond the approaches by humans. Islam’s comprehensive approach toward existential aspects of man and his material and spiritual demands is the only doctrine that respects man. On this basis, Islam has clarified in full all human rights including social and individual, civil, judicial and cultural, security and welfare for all people with well-specified limits, for which there are duties and responsibilities as musts and must-nots for Muslims to observe. In this research paper, we intend to review the cohesion of rights and duties and their intertwinement in Islam through a descriptive-analytical method. This paper came to the conclusion that Islam is the major supporter and legislator of the bill of rights; still more, the cohesion of rights and responsibilities in Islam is so comprehensive and all-embracing that helps man ascend to the peaks of humanity and spirituality to the rank of the ‘caliph of God on earth’.