سرگشتگيِ نشانه‌ها (نگاهي به نشانه‌معناشناسيِ ادبيات: نظريه و روش تحليلِ گفتمانِ ادبي)

Uncertainties of Semiotics (A Review of the Semio-Semantics of Literature: Towards the Theory and Method of Literary Discourse Analysis)

نظرية نشانه‌شناسيِ گريماسي عمدتاً ازطريق نوشته­ هاي دكتر حميدرضا شعيري به فارسي‌زبانان معرفي شده است. اين نظريه پيچيدگي­ هاي خاصِ خود را دارد، اما شيوة معرفيِ اين نظريه و مفاهيمِ بنيادين و مبانيِ روش‌شناختيِ آن در حوزة زبان فارسي به‌گونه‌اي بوده است كه نه‌تنها به ايضاح اين پيچيدگي ­ها نينجاميده، بلكه خود بر تعقيد و ابهام اين حوزه افزوده است. در مقالة حاضر، با تأكيد بر آخرين كتاب شعيري در اين زمينه، يعني نشانه‌معناشناسيِ ادبيات: نظريه و روش تحليل گفتمان ادبي (1395)، نشان داده خواهد شد كه مهم‌ترين عوامل ابهام حاكم بر نوشته ­هاي مؤلف درباب نشانه‌شناسيِ گريماسي، عبارت­اند از: 1. فقدان نگاه تاريخيِ مؤلف به نظرية نشانه‌شناسي، 2. آشفتگي در تعاريف، تقسيم‌بندي‌ها و كاربرد اصطلاحات، و 3. كاربرد معادل­ هاي فارسيِ نارسا براي اصطلاحات فنيِ نظرية نشانه‌شناسيِ گريماسي. مقاله با اين جمع ­بندي به پايان خواهد رسيد كه مؤلف كتاب نتوانسته تصوير دقيقي از چگونگيِ كاربرد اين نظريه و روش خاصِ آن در حوزة ادبيات به‌دست دهد و مقدماتي­ ترين پرسش­هايي كه هنگام كاربردِ نظريه و روشي خاص در بررسي و ارزيابيِ متون ادبي سر بر مي­آورند نه در كتاب موردنقد و نه در هيچ‌يك از ديگر نوشته­ هاي مؤلف پاسخ روشني نگرفته‌اند.

The semiotics theory of Greimas, is mainly introduced to Persian reader by Hamid Reza Sha'iri. This article attempts to prove that the presentation of this theory and the explanation of its foundational concepts and methodological bases, has only made it more complicated and difficult. This article examines Sha'iri's last book, namely The Semio-Semantics of Literature, and some other writings of the author to show the causes of ambiguity which exist through them. The most important causes of ambiguity in what the auther has written about Grimasian semiotics, are: 1- The lach of historical approach to semiotics theory 2- Ambiguity of definitions, classifications and terms 3- using insufficient and sometimes wrong Persian substitutes for technical terms of Greimasian theory of semiotics. The article concludes that because of the aforementioned faults, the book can't represent how the Greimasian semiotic concepts and methodology should apply to literary text, and even the most elementary questions about the application of different methods in understanding and assessing literary texts, remain unanswered.