سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران پس از برجام: تداوم موازنه سازي و هويت يابي انقلابي

Foreign policy of the Islamic Republic of Iran after the JointComprehensive Plan of Action: The Continuation of Revolutionary Balance and Identity

توافق هسته اي ايران و قدرت هاي بزرگ در تابستان 1394 كه در ازاي برداشته شدن تحريم هاي هسته اي، منجر به محدود شدن برنامه هسته اي ايران در ميان مدت شد، سوال هايي مهم درباره جهت گيري سياست خارجي جمهوري اسلامي به وجود آورده است. اين مقاله به دنبال يافتن پاسخ به اين سوال است كه آيا اين توافق، ايران را به سمت سياست خارجي مصالحه جوياه تر سوق داده است؟ بررسي رفتار و عملكرد سياست خارجي ايران نشا ن مي دهد كه ايران بعد از توافق هسته اي در ازاي چشم پوشي از برخي ابعاد كليدي برنامه هسته اي، به سمت جبران اين محدوديت ها در دو زمينه امنيتي و هويتي حركت مي كند. در زمينه هويتي، بعد از توافق هسته اي، موازي با تاكيد بر مسايلي مانند «پيشرفت»، «خودباوري» و« استقلال علمي»، شاهد ادامه اصرار بر تحقيق و توسعه هسته اي هستيم. در حوزه امنيتي، از افزايش قابل توجه بودجه دفاعي گرفته تا گسترش دامنه ژئوپليتيك اقدام هاي امنيتي و سرعت گرفتن برنامه موشكي و همچنين برخي رويكرد هاي امنيتي بي سابقه مانند اجازه استفاده از پايگاه نظامي هوايي نوژه به روسيه يا حضور نظامي چند جانبه در خارج از مرز ها، نشان دهنده جدي بودن حركت ايران به سمت سياست هاي جبراني است.

Iran's nuclear deal in the summer of 2015, which, in exchange for the abolition of nuclear sanctions, led to a limitation of Iran's nuclear program in the medium term, raised important questions about the direction of the foreign policy of the Islamic Republic. This article seeks to answer the question of whether this agreement has pushed Iran toward more compelling peaceful foreign policy or not? The study of the behavior and performance of Iran's foreign policy shows that Iran, following a nuclear deal, moves to offset these constraints in two security and identity areas in for leaving some of the key dimensions of the nuclear program. In the context of identity, after a nuclear deal, parallel to the emphasis on issues such as "advancement", "self-confidence" and "scientific independence", we are witnessing the continued insistence on nuclear research and development. In the security sector, there has been a significant increase in defense spending to extending the geopolitical scope of security measures and speeding up the missile program, as well as some unprecedented security approaches such as permitting the use of Noghe Air Base to Russia, or multilateral military presence abroad which indicates the seriousness of Iran's move to compensatory policies.