نقدي بر كتاب باستان‌شناسي خليج فارس در دورۀ اشكاني و ساساني

Archaeology of the Persian Gulf A Review on the Book: Archeology of the Persian Gulf in the Parthian and Sassanid Eras

سال‌هاست كه باستان‌شناسان ايراني و انيراني در سرزمين‌هاي پيراموني خليج فارس و نيز در ژرف‌ناهاي آن به پژوهش‌هاي باستان‌شناسي پرداخته‌اند و دستاوردهاي ارزنده‌اي به‌ارمغان آورده‌اند. اين دستاوردها بيش‌تر درقالب مقاله‌هايي منتشر شده است كه بيشينۀ آن‌ها به زبان انگليسي است. كتاب‌هاي متعددي نيز در اين زمينه وجود دارد كه البته به زبان انگليسي چاپ شده است. اگرچه كتا‌ب‌هايي به قلم تاريخ‌پژوهان ايراني و انيراني نگاشته شده، نبود تك‌نگاريِ جامعي دربارۀ خليج فارس ازمنظر باستان‌شناسي به‌شدت محسوس و مشهود بود. به‌تازگي كتابي به زبان فارسي با نام باستان‌شناسي خليج فارس در دورۀ اشكاني و ساساني منتشر شده است كه بررسي‌ها، كاوش‌ها، و مطالعات انجام‌شدۀ باستان‌شناسان را در پهنه‌هاي شمالي و جنوبي خليج فارس در دو دورۀ پردامنۀ تاريخ ايران يعني دورۀ اشكاني و ساساني دربرمي‌گيرد. از‌اين‌روي، اهميت موضوعي و حساسيت ملي حوزة خليج فارس ضرورت نهادن اين تأليف را در بوتة ارزيابي، نقد، و بررسي توجيه مي‌نمايد. نگاه نقادانه بر اين اثر ارزش‌مند حاكي از وجود كاستي‌هايي چند در ويراستاري ادبي، انسجام و نظم منطقي بين‌فصلي و درون‌فصلي مطالب، مطول‌بودن عناوين برخي فصل‌ها، تناسب‌ و هماهنگي‌نداشتن عنوان با محتوا در برخي فصل‌ها، نبود توازن‌ در پرداختن به پيشينة پژوهش‌هاي كرانه‌هاي شمالي و جنوبي خليج فارس ازمنظر توالي گاه‌نگاري و وجود نقايصي اندك در ارجاع‌دهي و نمايه است.

For many years, Iranian and non-Iranian archaeologists have conducted archaeological research in peripheral territories of the Persian Gulf and its depths and they have gained valuable achievements. These achievements are mostly in the form of papers, most of which are in English. There are several books on this area, which are published in English. Although some books have also been written by Iranian and non-Iranian scholars, the lack of a comprehensive monograph on the Persian Gulf from the archaeological point of view has been very tangible and obvious. Recently, a Persian book titled, Archaeology of the Persian Gulf in the Parthian and Sassanid Eras, has been published in Persian, encompassing surveys, excavations and studies conducted by archaeologists in the northern and southern parts of the Persian Gulf in two broad periods of Iranian history, i.e. the Parthian and Sasanian eras. Therefore, the importance of the subject and national sensitivity of the Persian Gulf region justifies the need to evaluate and review the afore-said volume. A critical look at this valuable work reveals some shortcomings in literary editing, coherence and logical intra-chapter and inter-chapter order of the material, long titles of some chapters, lack of congruency and concordance between the titles and the content in some chapters, an imbalance in dealing with the background of north and south coastal studies in the Persian Gulf in terms of the sequence of chronology and the existence of few deficiencies in referencing and indexing.