مقايسه كارآيي روش‎هاي TOPSIS، AHP و ريشه دوم در تعيين اولويت كشت گندم، جو و ذرت تحت آبياري باراني در دشت مغان

روش‎هاي تاپسيس و فرآيند تحليل سلسله مراتبي در تحقيق مديريت پايدار و استفاده مناسب خاك مهم بوده كه در دهه اخير به ‎سرعت توسعه يافته‎اند. در تحقيق حاضر اينها و روش ريشه دوم براي تعيين اولويت كشت گندم، جو و ذرت در 12000 هكتار از دشت مغان و با مطالعه 167 خاكرخ استفاده شده است. پس از نمونه‎برداري و تجزيه نمونه‎ها، مقادير مربوط به بافت خاك، ذرات درشت‎تر از شن، عمق خاك، آهك، گچ، AWC، pH، OC، CEC، EC، ESP، فسفر و پتاسيم قابل دسترس، شيب، سيل‎گيري، زهكشي و اقليم منطقه با اعمال ضرايب وزني در واحدهاي اراضي استخراج گرديد. علاوه بر رده‎بندي خاك‎ها نهايتاً 8 ويژگي عمق خاك، آهك، گچ، pH، EC، ESP، شيب و اقليم جهت محاسبات تعيين اولويت كشت انتخاب شدند. براي انتخاب ويژگي‎هاي مؤثر بر توليد محصولات در روش‎هاي تعيين اولويت، تجزيه به مؤلفه‎هاي اصلي و فاصله اقليدسي استفاده و وزن‎هاي معيارها بر اساس روش ماتريس مقايسه زوجي تعيين گرديدند. در هر سه روش اولويت كشت تمام واحدهاي اراضي به ‎جز واحدهاي 13 و 16 به‎علت محدوديت pH، به محصولات جو، گندم و ذرت اختصاص يافت. براي بررسي تفاوت بين روش‎ها از تجزيه واريانس چند متغيره استفاده و نتايج بيانگر اختلاف معني‎دار هر سه روش در سطح احتمال 5 درصد است. در روش‎ تاپسيس ميانگين امتياز محصولات جو، گندم و ذرت به ترتيب 390/0، 381/0، 229/0، در ريشه دوم 380/0، 353/0، 267/0 و در فرآيند تحليل سلسله مراتبي 341/0، 337/0، 322/0 محاسبه و مقايسه ميانگين امتيازهاي محصولات با آزمون  LSDنشان‎دهنده دقت بالاتر روش تاپسيس نسبت به دو روش ديگر بوده و دليل آن ماهيت مقايسه توأم فاصله گزينه (محصول) از ايده‎آل مثبت و منفي، استاندارد‎سازي داده‎ها به‎ روش نرم اقليدسي و همچنين استفاده از معادلات و ماتريس‎هاي رياضي و وزن‎هاي مناسب مي‎باشد.