بررسي ريسك كاشت و تعيين زمان مناسب آبياري تكميلي گندم ديم در دشت تبريز

بارندگي سالانه يكي از عوامل مهم موفقيت در زراعت ديم است. به طور كلي مناطقي كه داراي آب و هواي سرد و معتدل بوده و مقدار بارندگي ساليانه بيش از 300 ميلي­متر باشد براي زراعت گندم به صورت ديم مساعد خواهد بود، اين در حالي است كه متوسط بارندگي شهرستان تبريز در 30 سال اخير 5/248 ميلي­متر بوده است. در تحقيق حاضر امكان كشت گندم ديم در دشت تبريز با توجه به دو عامل بارش و دما بررسي شد. براي انجام اين پژوهش  از داده­هاي آماري 30 سال ( 1985 تا 2015) استفاده گرديد. دوره مورد مطالعه به 6 بازه زماني 5 ساله تقسيم شد و احتمال موفقيت كشت گندم در شرايط ديم بررسي گرديد. بر اساس نتايج به دست آمده، انجام آبياري تكميلي در منطقه مورد مطالعه ضروري مي­باشد. به منظور تعيين زمان مناسب براي آبياري تكميلي نيز مقادير بارش پاييزه و بارش بهاره محاسبه و با مقادير مورد نياز مقايسه شد. در نهايت با بررسي مراحل حساس گندم نسبت به تنش آبي و مقايسه آن با ميزان بارش­هاي فصلي، زمان مناسب انجام آبياري تكميلي در مرحله پر شدن دانه يعني خرداد ماه تعيين شد. در 29 سال بارش خرداد كمتر از حداقل مقدار مورد نياز بوده است. ضمن اين­كه با مديريت دقيق زمان كاشت مي­توان از بارش­هاي پاييزه نيز به نحو مطلوب استفاده كرد؛ به طوري كه در 8/3 سال از هر دوره 5 ساله مقادير بارش پاييزه مطلوب بوده است. براي محاسبه تاريخ رسيدن به مراحل مختلف رشد گندم از شاخص درجه – روز رشد (GDD) استفاده شد. با توجه به اهميت دما در فرآيند رشد گندم ديم، از نظر دمايي نيز شرايط در مراحل مختلف فنولوژيكي گندم در منطقه بررسي و نتايج با مقادير مطلوب مقايسه شد.