عقلانيت مدرسه و نظام شهروندي آن: مطالعه موردي دبيرستان هاي پسرانه شهرستان دلفان

School rationality and its citizenship system: Case study of Delfan city high school

در پژوهش حاضر، تلاش شده تا با تحليل سازوكار نهفته در عقلانيت مدرسه و كردارهاي گفتماني آن، به چگونگي سوژه شدن دانش آموزان در اين نهاد و نحوه ي توليد نظام شهروندي خاص آن پرداخته شود. از اين رو، هدف پژوهش پيشِ رو، تلاش براي يافتن پاسخ به پرسش هايي از اين قبيل است: چه عقلانيتي در پس كوششي كه براي تكوين سوبژكتيويته دانش آموزان در جريان است قرار دارد؟ و در عمل، چه نوع شهروند و سوبژكتيويته اي از اين رهگذر خلق مي شود؟ چارچوب نظري اتخاذ شده براي پاسخ به اين پرسش ريشه در آراي ميشل فوكو دارد. روش انجام پژوهش از نوع كيفي و به شيوه ي مورد پژوهي ابزاري است. نمونه گيري به صورت نظري بوده و از 25 نفر از دانش آموزان پسر مدارس مختلف شهرستان دلفان مصاحبه ي آزاد به عمل آمده است. براساس يافته هاي اين پژوهش مي توان گفت مدرسه با دستكاري در تجربه ي دانش آموزان، نظامي از شهروندي را بر آنان عرضه مي دارد كه حاصل آن توليد شهروندي منفعل، مصرف گرا و منفعت طلب است. به نظر مي رسد چنين نظامي از شهروندي، نه تنها به فقر تخيل در دانش آموزان دامن مي زند بلكه امكان تجربه ورزي جهت خلق سوبژكتيويته اي فعال و مسوول را نيز از آنها دريغ مي دارد.

In the present study it has been attempted to address how students are subjectified in school and how this institution produces its specific citizenship regime through latent analysis in school rationality and discourse practices. Thus, the present study aims to find answers to such questions as: What rationality is behind the attempt which is made in order to develope students subjectivity and in practice, what kind of citizen and subjectivity is created thereby? The given theoretical framework for answering this question is rooted in the doctrine of Michel Foucault, and the methodology used in the research is qualitative and instrumental case study. Sampling is theoretically and 25 male students from different schools of Delfan were interviewed freely. According to the findings of this study can say that schools provide students with a system of citizenship through manupulating their experiences whose outcome is to produce a passive, consumerist and profit-driven citizens. It seems that such a system of citizenship not only increases the poverty of imagination among students, but also prevents them from possibility of experiencing in order to creating an active and responsible subjectivity.