تعيين شكل‌هاي شيميايي مس و روابط آن‌ها با ويژگي‌هاي خاك در برخي خاك‌هاي استان آذربايجان شرقي

شناخت شكل­هاي مختلف مس خاك و تعيين مقدار هر يك از آن­ها اطلاعات مفيدي را براي ارزيابي وضعيت مس و نيز شيمي مس در خاك در اختيار مي­گذارد. براي كسب چنين اطلاعاتي، مقدار و توزيع شكل­هاي مختلف مس در 21 نمونه مركب خاك استان آذربايجان شرقي به‌روش عصاره­گيري دنباله­اي تغيير يافته سينگ و همكاران تعيين و رابطه اين شكل­ها با يكديگر و با ويژگي­هاي خاك مطالعه گرديد. بر طبق نتايج حاصله دامنه تغييرات مس كل بين 5/90 5/21 ميلي­گرم بر كيلوگرم خاك با ميانگين 37 ميلي­گرم بر كيلوگرم خاك بود. ضرايب همبستگي ساده نشان داد كه درصد شن و سيلت با مس متصل به اكسيدهاي آهن بي­شكل همبستگي معناداري (p lt;0.05) داشتند. درصد سيلت با مس آلي و مس متصل به اكسيدهاي آهن بي­شكل همبستگي معناداري(p lt;0.05) داشت. درصد كربنات كلسيم معادل و كربنات كلسيم معادل فعال با شكل تبادلي مس همبستگي معناداري(p lt;0.05) داشت. از ميان شكل­هاي مس، شكل تبادلي، مس متصل به اكسيدهاي آهن بلورين و مس كل رابطه مثبت معناداري با مس قابل جذب داشتند كه در بين آن­ها مس متصل به اكسيدهاي آهن بلورين بالاترين ضريب همبستگي (*۵۳/۰=r) را داشت. ترتيب شكل­هاي مختلف مس به صورت مس باقي­مانده (CuRes) gt; مس متصل به اكسيدهاي آهن بلورين (CuCFeOX) gt; مس متصل به اكسيدهاي آهن بي‌شكل (CuAFeOX) gt; مس متصل به مواد آلي (CuOM) gt; مس كربناتي (CuCar) gt; مس تبادلي (CuEx) gt; مس متصل به اكسيدهاي منگنز (CuMnOX) بود. در اين تحقيق بين برخي شكل­هاي مختلف مس همبستگي معناداري بدست آمد كه احتمالاً بيان‌گر يك رابطه پويا بين آن­ها مي­باشد.