بررسي وقوع فرارفت در طول فصل رشد گياهان زراعي بهاره و پاييزه در منطقه كركج تبريز

به­دليل وجود فرارفت گرمايي، توازن انرژي در مزارع پوشيده از گياه به­هم ريخته و مقداري انرژي اضافي از طريق جريان گرما از اراضي بدون پوشش گياهي به طرف سطوح پوشيده گياهي جريان مي­­يابد و باعث افزايش تبخير تعرق مي­گردد. مطالعه حاضر براي بررسي وقوع پديده فرارفت گرمايي در مزرعه ذرت به­عنوان يك گياه كشت بهاره و گندم زمستانه به­عنوان كشت پاييزه در ايستگاه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز انجام شده است. گياهان زراعي فوق در داخل لايسيمتر مستقر در وسط مزرعه 6/1 هكتاري كشت گرديد و تبخير تعرق آنها در طول فصل رشد اندازه­گيري شد. براي بررسي وقوع فرارفت گرمايي از روش­هايي نظير بيلان انرژي در سطح مزرعه، تعيين ضريب پريستلي تيلور، نسبت مقدار تبخيرتعرق حاصل از فرارفت به تبخير تعرق از سطوح پوشش گياهي (Rad) و نسبت باون در روزهاي مختلف پس از كاشت استفاده شد. نتايج اندازه­گيري دماي هوا نشان داد كه بين مزرعه لايسيمتر و نواحي اطراف گراديان دماي محسوسي برقرار است. مقادير منفي جريان گرماي محسوس، نسبت باون و Radدر برخي از روزهاي فصل رشد گياهان مورد بررسي نشان داد كه انرژي اضافي حاصل از فرارفت بر تبخير تعرق گياهان مؤثر بوده است. نتايج نشان داد كه تأثير فرارفت بر تبخير تعرق گياه ذرت بيشتر از گندم مي­باشد. در منطقه مورد مطالعه به­جز فرارفت منطقه­اي، به­دليل كوچك بودن قطعات زيركشت، متفاوت بودن زمان­هاي آبياري مزارع مجاور و آيش بعضي از قطعات، فرارفت محلي نيز مي­تواند به­وقوع بپيوندد.