نقش مدعيان دروغين در شكل‌گيري فرقه دونمه و تأثير آن بر يهوديت و جامعه مسلمان تركيه

فرقه «دونمه» يك فرقه يهودي _ اسلامي است كه شكل‌گيري آن، ريشه در ادعاهاي دروغين عارف‌نمايي يهودي به نام «شَبتاي صِوي» دارد. او كه در تاريخ اديان به عنوان يك يهوديِ مسلمان شده شناخته مي‌شود، در دوره يهودي بودنِ حيات خويش با كمك پيامبر دروغين ديگري به نام «ناتان غزّه‌اي» ادعاي پيامبري و سپس خدايي نمود و با جذابيتي كه در ابعاد مختلف شخصيتش وجود داشت به سرعت پيرواني را به گرد خود فراهم آورد. ليكن پس از آن‌كه از سوي علماي يهود مورد تكفير قرار گرفت، با فشار سلطان عثماني، به ظاهر مسلمان گشت و به «محمد افندي» تغيير نام داد و در همين وضعيت نيز درگذشت. اما اين پايان جريان شبتايي نبود و برخي از پيروان يهودي وي با طرح ادعاهايي جديد، مقدمات تشكيل فرقه‌اي را فراهم آوردند كه «دونمه» ناميده مي‌شود. اين فرقه نه تنها آسيب‌هاي فراواني را بر يهوديت وارد نمود، بلكه در سقوط حكومت عثماني و حاكميت اسلام در تركيه نيز نقش به‌سزايي داشته است. در اين مقاله سعي شده تا ضمن تبيين شخصيت شبتاي‌صوي به عنوان خاستگاه اصلي اين جريان؛ رابطه ميان اين مدعيان دروغين و تأسيس فرقه دونمه، و تأثير آن بر جامعه يهودي و اسلامي مورد تحليل و بررسي قرار گيرد