برآورد اقتصاد سايه و فرار مالياتي با در نظر گرفتن عوامل رفتاري

در بيشتر كشورهاي درحال‌توسعه وجود فساد بالا و عدم اطمينان به وجود يك سيستم مالياتي عادلانه باعث عدم تبعيت مالياتي مي‌گردد كه ايران نيز از اين قاعده مستثني نيست. هدف اصلي اين پژوهش برآورد اقتصاد سايه و فرار مالياتي با در نظر گرفتن عوامل رفتاري طي دوره 941346 در اقتصاد ايران مي‌باشد. براي اين منظور در ابتدا مدل‌هاي مختلف برآورد شده و از بين آنها مدل نهايي با رويكرد علل چندگانهآثار چندگانه (MIMIC) انتخاب مي‌گردد. سپس با ‌استفاده ‌از اطلاعات جانبي و كاليبره‌كردن سري زماني اندازه نسبي اقتصاد سايه و اندازه مطلق اقتصاد سايه و در نهايت فرار مالياتي ناشي از آن محاسبه مي‌شود. نتايج نشان مي‌دهد كه روحيه مالياتي و بار ماليات بر واردات از علل اصلي پيدايش اقتصاد سايه هستند. بنابراين برعكس كشورهاي توسعه‌يافته متغير روحيه مالياتي باعث افزايش اقتصاد سايه و فرار مالياتي ناشي ‌از آن مي‌شود كه نشان‌دهنده عدم‌تبعيت مالياتي در ايران مي‌باشد. همچنين، افزايش حجم اقتصاد سايه بيشترين اثر را بر شاخص مخارج خانوار و شاخص مصرف انرژي دارد.