بررسي تقرير شهيد مطهري از برهان نظم

از مشهور‌ترين ادله‏اي كه انديشمندان اسلامي از جمله شهيد مطهري در مقام اثبات وجود خداوند اقامه كرده‌اند، برهان شبه‌فلسفي نظم است. شهيد مطهري در تقرير اين برهان، با تمسك به حساب احتمالات، نظم ناشي از علت غايي را اثبات مي‌كند و آن را واسطۀ اثبات خدا براي جهان طبيعت قرار مي‌دهد. به اعتقاد وي، نظم ناشي از علت فاعلي (صِرف اين نوع نظم)، نمي‏تواند خدا را اثبات كند و تأكيد مي‌كند كه برهان نظم به علت فاعلي مربوط نيست. وي ضمن انتقاد از بيان متكلمانۀ برهان نظم، بياني حكيمانه از آن ارائه مي‌دهد و با دقتي ويژه برهان هدايت را از برهان نظم جدا مي‌كند. او تقرير برهان نظم را بر اساس اصول مورد قبول علماي قديم نيز توضيح مي‌دهد و آن را ناتمام مي‌داند. در اين پژوهش كوشيده‌ايم با روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي برهان نظم از ديدگاه شهيد مطهري بپردازيم تا با استناد به مباني فكري آن استاد در مجموعه آثارش، برخي ابهام‏هاي مطرح در مقدمات، مباني، تعاريف و تقرير وي را برطرف سازيم.