نقد و بررسي استدلال‌هاي فيلسوفان بر اثبات ثبات و نفي حركت در مجردات

اغلب فلاسفه قائل به ثبات مجردات هستند و حركت را در آنها نفي مي‌كنند. مهم‌ترين مبنا و دليلِ ايشان در اين ديدگاه، برهان قوه و فعل است. در اين برهان با تكيه بر تقابل (عدم و ملكه) ميان فقدان (قوه) و وجدان (فعل)، اثبات مي‌شود كه قوه از شئون ماده است و جسم كه قوه دارد، ماده نيز دارد. ايشان از اين طريق هرگونه قوه را در مجرَّدات، به واسطه بساطت و نداشتن تركيب از قوه و فعل، نفي مي‌كنند. ازآنجا‌كه حركت، خروج شيء از قوه به فعل است و موجود بسيطي كه مركب از قوه و فعل نيست، نمي‌تواند حركت داشته باشد، ثبات و عدم امكان حركت در مجردات كه وجودي بسيط و انفعال‌ناپذير دارند؛ اثبات مي‌گردد؛ اما بايد توجه كرد كه قيد «قوه» در حركت، لزوماً به معناي چيزي نيست كه منشأ آن «هيولا»ي مشائي باشد (كما اينكه منكران هيولاي مشائي نيز قوه را در تعريف حركت قيد كرده‌اند)؛ بلكه «قوه» و «بالقوه» بودن با بساطت متحرِّك و موضوع حركت نيز سازگار است. بنابراين موضوعِ حركت قرار گرفتنِ مجردات را به اين دليل كه بسيط و فاقد ماده و هيولاي مشائي­اند، نمي‌توان انكار كرد.