تبيين و بررسي يقين معرفتي در راه استقراييِ شهيد سيدمحمدباقر صدر

معرفت‌شناسي صدري راه‌حل عقل‌گرايان را در بازگشت استقرا به تجربه و قياس، و همچنين راه‌حل تجربه‌گرايان را نقد كرده است و مبناي استقرايي خود را بر اساس مكتب ذاتي معرفي مي‌كند كه بر پايه‌ آن از راه توالد ذاتي، معرفت بشري پس از تصديق‌‌هاي احتمالي به يقين موضوعي و نه منطقي، در راه استقرا خواهد رسيد. دليل استقرايي شهيد صدر بر اساس گذر از دو مرحله تفسير مي‌شود: مرحله‌ رسيدن به درجات احتمالي و تقويت آن براساس علم اجمالي تا بالاترين درجه‌ احتمال كه مرحله‌اي استنباطي است و مرحله‌ رسيدن به يقين كه از راه توالد ذاتي با شرايط منطق ذاتي به دست مي‌آيد. در مرحله‌ دوم درجه‌ تصديق احتمالِ قوي به ‌يقين مي‌رسد. اين تبديل بر اساس اصلي بديهي صورت مي‌گيرد و ملاك صدق بداهت اين اصل و تمايز آن با بداهت وهمي، هماهنگي با ديگر يقين‌هاي موضوعي از جمله اصل علم اجمالي و اصل امتناع ترجيح بلامرجح مطرح شده است. در بخش ارزيابي معرفت‌شناسانه‌ ديدگاه شهيد صدر و با پرهيز از كلي‌گويي و رواني خواندن مكتب صدري، با توجه به اشكالاتي كه به مبناگروي معتدل شهيد صدر در مكتب ذاتي وارد است و به‌ويژه با نظر به ملاك صدقي كه آن را به انسجام‌گروي سوق داده، به نظر رسيد معرفت‌شناسي صدري به‌رغم موفقيتي كه در تبيين مرتبه تصديقي احتمالي و همچنين دخيل دانستن فاعل ‌شناسا در تصديق داشته، در واقع‌نمايي يقين موضوعي موفق نيست و اشكالاتي اساسي به آن وارد است.