برداشتي متفاوت از ماهيت تفسير تربيتي: نظريه‌پردازي در حكم هدف و آرمان تفسير تربيتي

در اين پژوهش، تبيين ماهيت تفسير تربيتي مدنظر بوده است. بدين منظور، ابتدا ماهيت اين تفسير با نظر به گونه ‌شناسي بازنگري ‌شده از ديدگاه‌هاي موجود از تفسير تربيتي، تبيين شد و بر اساس سه معيار اصلي، يعني روش تفسير، شمول آيات و معناي تربيت، براي هر كدام از ديدگاه ‌هاي ذيل هر معيار، مهم‌ترين ويژگي ‌هاي ذاتي و عرَضي كه در مجموع، با يكديگر سازنده‌ي ماهيت هرگونه تفسير تربيتي هستند، شرح و تفصيل داده شد. براي تعيين ماهيت تفسير تربيتي با نظر به گونه ‌شناسي وضع مطلوب، بر اساس معيار هدف تفسير تربيتي كه جامعيت و ژرفاي مطلوبي دارد، ماهيت تفسير تربيتي تعيين گرديد. ذيل معيار هدف تفسير تربيتي، شش طبقه، شامل استخراج و شرح نكات تربيتي، مقايسه و تطبيق با يافته ‌هاي ساير علوم، چهره ‌گشايي از حقايق قرآن، تأييد گزاره ‌هاي قرآن/علوم تربيتي، استخراج عناصر تربيتي و نظريه ‌پردازي قرار دارد. در ادامه، ماهيت هر يك از اين طبقات بررسي شد. همه‌ي اين طبقات به جز هدف نظريه‌ پردازي، در دو ويژگي، يعني داشتن نگاه محدود به تفسير تربيتي و محدوديت در دستاورد ها و توليدات مشترك هستند. بر اين اساس، نظريه ‌پردازي به عنوان ماهيتي مقبول براي تفسير تربيتي شرح و بسط داده شد. براي توضيح اين ماهيت، مباحثي مانند گستردگي نگاه به تعليم و تربيت و ارتقاي تفسير تربيتي در حكم ديدگاه‌ي فراكنشي مطرح شد كه به دانش موجود تربيت اكتفا نكرده و در پي بازسازي اين قلمرو معرفتي است و در نهايت، ايده‌ي اصلي اين پژوهش، يعني هدف نظريه‌ پردازي براي تفسير تربيتي، ضرورت ‌ها و برخي الزامات آن بررسي شد.