بررسي كاربست طرح‌واره‌هاي تصويري جانسون در قرآن كريم، با تكيه بر اشاره‌هاي تربيتي و آموزه‌هاي اخلاقي در كلام وحي

يكي از حوزه‌هاي علمي جديدي كه با ذهن انسان ارتباط مستقيم دارد، حوزه‌ي شناختي است كه روزبه‌روز، بر تعداد پژوهش‌هاي ميان‌رشته‌اي در اين حوزه افزوده مي‌شود. حوزه‌ي «اخلاق» و» تربيت»، به سبب ماهيت روان‌شناختي و ارتباط مستقيم با ذهن و پيچيدگي‌هاي آن، از طريق مطالعات اين‌چنيني، قابل‌بررسي هستند. علوم شناختي و علوم وابسته به آن نظير زبان‌شناسي شناختي، به سبب ماهيت ارتباطي، ابزار لازم جهت انجام پژوهشي كه پرده از ارتباط علوم شناختي و علوم تربيتي بردارد، در اختيار پژوهشگران قرار داده است. نگارنده نيز درصدد آن است كه با استفاده از اين ابزار در رمزگشايي معنايي قرآن، گامي ناچيز بردارد. يكي از اصول معناشناسي شناختي، جسمي شدگي ساختار مفهومي است. به عقيده‌ي جانسون، تجربيات ما از جهان خارج، ساخت‌هايي در ذهن ما پديد مي‌آورند كه ما آنها را به زبان خود انتقال مي دهيم. اين ساخت هاي مفهومي، همان طرح واره هاي تصويري اند. درواقع، طرح تصويري، نوعي ساخت مفهومي است كه انسان بر اساس تجربيات فيزيكي خود در جهان خارج، آنها را مي‌سازد. اين تجربيات عيني، امكان درك ديگر مفاهيم در حوزه‌هاي انتزاعي‌تر نظير زبان را، به انسان مي‌دهد. مارك جانسون اين تجربه‌ها را، در قالب سه حوزه ي كلي طرح‌واره‌هاي حركتي، طرح‌واره‌هاي حجمي و طرح‌واره‌هاي قدرتي تقسيم بندي مي كند. در پژوهش حاضر با تحليل كلام وحي، سي مورد از طرح‌واره‌هاي موضوعي تكرارشونده استخراج شد كه بر اساس بسامد وقوع و اهميت موضوع در سه‌ طبقه ي آموزه‌هاي درجه يك، آموزه‌هاي درجه دو و آموزه‌هاي درجه سه دسته بندي شدند. بر اساس يافته‌هاي اين مطالعه، بيشترين فراواني، مربوط به گروه مفاهيم درجه يك با موضوعات وحي، معاد، نبوت، بهشت، جهنم و تبعيت (پيروي) بود.