قابليت فهم متقابل بين گويش هاي كردي مياني و كردي جنوبي: مطالعه مورديِ گونه هاي مهابادي و بدر ه اي

Mutual Intelligibility between Central & Southern Kurdish Dialects: A Case Study of Mahabadi & Badrei Varieties

پژوهش حاضر، مطالعه اي تجربي براي اندازه گيري قابليت فهم متقابل بين گونۀ مهابادي از آذربايجان غربي و گونۀ بدره اي از استان ايلام، مطابق معيارهاي زبان شناختي و فرازبان شناختي در چارچوب اصل چندزبانه پذيري است. به اين منظور، از آزمون هاي عملكردي براي سنجش فهم زباني و براي بررسي عوامل فرا زبان شناختي مانند نگرش زباني و برخورد زباني از آزمون نظرسنجي استفاده شد. روش نمونه گيري تصادفي هدفمند بود. آزمون ها در چهار سطح ترجمۀ جمله، مثل واژه و بازگويي متن، ضبط شدند و به سمع آزمودني ها رسيدند. آزمودني ها ترجمۀ مواد شنيداري گونۀ مقابل را به زبان فارسي در پاسخنامه قيد مي كردند. يافته ها نشان دادند قابليت فهم دو گونۀ موردبررسي متقارن نيست و به رغم آنكه نگرش گويشوران بدره اي نسبت به گونۀ مهابادي مثبت تر بود، نمرات گويشوران مهابادي در آزمون هاي زباني بالاتر بود. اين نتيجه با مطالعات ماورود (1976) و نيز دلسينگ و آكسون (2005) كه مدعي بودند ميان نگرش مثبت و قابليت فهم زباني همبستگي مثبت وجود دارد، مغايرت داشت. همچنين يافته ها نشان داد از ميان يازده خصيصۀ واژگاني كه به عنوان عوامل مؤثر بر قابليت فهم، مورد تأكيد كورشنر و همكاران (2008) است تفاوت آوايي و ريشه شناسي واژگاني نقشي مهم تر در ميزان قابليت فهم ميان گويشوران اين دو گونۀ زباني دارند.

The present writing is a report of an empirical study to measure the level of mutual intelligibility between Mahabadi variety from West Azarbayjan and Badrei one from Ilam Province based on linguistic and non-linguistic criteria and receptive multilingualism approach. For this purpose, two types of tests, that is, function tests and opinion tests were used. We used targeted sampling to exclude subjects who had previous language contact. Test materials which were translated into the most common language in both varieties, were recorded. Subjects wrote the meaning or translation of presented auditory items in Persian. Findings showed that intelligibility between two varieties was not symmetric and although the attitude of Badrei speakers was more positive compared to the other variety, the scores of Mahabadi speakers in function tests were higher. This finding contradicts the result of the previous studies conducted by Maurud (1976) and Delsing and Akesson (2005) who claimed that there was a positive correlation between positive attitude and intelligibility. Moreover, the findings showed that among the eleven lexical features emphasized by Gooskens et al. (2008) as factors affecting intelligibility, phonetic distance and lexical etymology influence intelligibility more than other factors in these varieties.