غربي زدايي سينما؛ لزوم بازانديشي در شيوه هاي انديشيدن، نظريه پردازي و فيلم سازي غيرغربي (با تاكيد بر سينماي عباس كيارستمي)

The De-westernizing of cinema; re-thinking in thinking, theorizing, and non-western film making methods

در دهه پنجاه ميلادي، فيلم هاي متمايز غيرغربي، توجه بسياري از مردم جهان را به خود جلب كرد. از آن پس، رويكردهاي مطالعاتي متفاوتي براي شناخت و تحليل اين فيلم ها و نيز مقاومت در برابر سينماي غرب به وجود آمد، ازجمله مي توان به «سينماي سوم» [1] ، «سينماي دياسپوريك» [2] ، «سينماي پسااستعماري» [3] ، «نظريه امپرياليسم رسانه اي» [4] و… اشاره كرد. نگارندگان معتقدند اين رهيافت ها در طي زمان، با توجه به تغييرات سياسي، اقتصادي، ارتباطي به خصوص بالا رفتن سواد رسانه اي [5] ، ايجاد و گسترش شبكه هاي توزيع رسانه اي و… ديگر آن كارآمدي سابق را ندارند. در اين مقاله كوشش شده با مرور و كنكاش در اين رويكردها، آن ها را نقد، و با بررسي وضع موجود در جريان هاي مختلف مطالعات سينمايي، لزوم بازانديشي در اين رويكردها را تبيين كنيم. در اين پژوهش نظري، كه با روش مونتاژ و با استفاده از منابع كتابخانه اي صورت گرفته، در پي آنيم كه لزوم عبور از دوقطبي رايج غرب/ديگري [6] را كه مبناي نظري جريان هاي پيشين مقاومت در برابر غرب در طول تاريخ سينما است، يادآوري كنيم و نشان دهيم غربي زدايي مطالعات فيلم [7] به عنوان روشي نوخاسته براي مقاومت در برابر سينماي غرب چگونه هدف خود را مركززدايي [8] از غرب قرار داده است نه طرد غرب يا جابه جايي مركزها. با غربي زدايي مطالعات فيلم درمي يابيم سينماي غرب نيز سينمايي است در كنار سينماهاي ديگر كه هويت و ارزش دارد و در دنياي چندكانوني و چندفرهنگي حاضر مي تواند حضوري زايا، پويا و عادلانه داشته باشد. نظريه پردازان معاصر فيلم قبل از نقد و تحليل هر فيلم لازم است زمينه فرهنگي آن را بشناسند تا بتوانند به درك نزديكي از هويت خاص آن نائل آيند. در اين پژوهش سينماي عباس كيارستمي از منظر غربي زدايي بررسي شده است. كيارستمي با تكنيك هايي همچون كندي ريتم، نماهاي طولاني، استفاده حداقلي از موسيقي و ديگر تكنيك ها، توانسته است تفاوت فيلم هاي خود را با فيلم هاي غربي به رخ بكشد؛ همچنين با الهام شعر ايراني (كهن و معاصر) ، نمايش هاي آييني (همچون تعزيه) ، و ديگر آثار فرهنگي ايراني اسلامي، توانسته است به سينمايي دست يابد كه هدفش، برخلاف سينماي رايج كه سرگرمي است، وادار كردن مخاطب به انديشيدن است.

Many scholars believed that the current cinema studies has reduced to a simplistic cultural critique. But at now we have a great legacy of the works in the cultural and cinematic studies outside of the western main tendency , without have attracted any necessary and appropriateattention towards their nature and identity. This unfair neglecting mentioned above reminded to us the necessity for renewed focus and attention thecurrent cinematic resistance flows against the western mainstream. In the recent years, the de-westernizing of film studies approach as a novel method for standing towards the western cinematic hegemony, have taken into consideration from many of the world cinematic theorists and thinkers. The De-westernizing approach nowise means the complete denial, negation and rejection of the western cinematic`s forms, genres, products, thought, critics or even the ideological aspects of them, but simultaneously with respecting and regards to the values of the classic cinema studies(of the west), warns to the need of moving beyond the west mainstream and refused from the prevalent and common dichotomy of West/Other This article that is based on analytical-descriptive method and was conducted by using of library resources, seeking to illustrated how the de-westernizing approach as a new and novel method defined its targeting and purpose as the decentralization from the west, and not excommunication of the west or relocation of the central signifiers and the focuses.