توافق وين: تداوم يا تغيير در ديپلماسي هسته اي؟

Vienna Agreement: Continuation or Change in Nuclear Diplomacy?

روند طولاني مذاكرات ميان ايران و پنج قدرت جهاني بر سر مناقشه­­ ي هسته ­اي در فرايندي دوازده ساله، پس از بيست و سه ماه مذاكره ميان ايران و شش قدرت جهاني نهايتاً به امضاي توافق جامع هسته­ اي ميان جمهوري اسلامي ايران و اعضاي دايم شوراي امنيت ملل متحد انجاميد. توافقي كه ضمن به رسميت شناختن حق برخورداري و استفاده از انرژي هسته ­اي براي ايران، متضمن برنامه ­اي مشترك براي رفع تحريم ­هاي بين ­المللي عليه ايران نيز هست. فارغ از تبعات توافق هسته ­اي و برآوردهاي اوليه از توافق و مزايا و معايب آن براي كشور؛ نقش و تاثير ديپلماسي و مشي سياست خارجي كه از سوي دولت يازدهم در باب اين موضوع در پيش گرفته شده است نيز از جمله مولفه­ هايي محسوب مي­ شود كه مي ­بايد در نظر آورده شوند. بر اين اساس سوال اصلي نوشتار حاضر اين است كه آيا رسيدن به نقطه­ ي تفاهم براي حل پرونده هسته ­اي در دوره ­ي حاكميت گفتمان اعتدال بر سياست خارجي ايران، نمود تغييري مشخص در ديپلماسي هسته ­اي است يا صرفاً تداوم رويكردهاي گذشته در شرايط نوين است؟ مقاله حاضر از رهگذر مطالعه تحليلي- علي روندهاي ديپلماسي در دو دوره اصلاحات و اعتدال در پي طرح اين فرضيه است كه با عنايت به روندهاي سياسي و ديپلماتيك منتهي به توافق وين، به نظر مي ­رسد ديپلماسي دولت يازدهم پيش از آن­كه نشان از تحولي ماهوي در سياست خارجي و ارائه ­ي مدل جديدي از ديپلماسي ايراني داشته باشد، نمود گسست از رويكرد تهاجمي در سياست خارجي دوره پيشين (1392-1384) و بازگشت به سياست تنش زدايي و اعتمادسازي با غرب است كه در اوايل دهه­ ي هشتاد نيز تجربه شده است. اساس و راهبرد سياست خارجي دولت يازدهم در موضوع هسته اي بر اعتمادسازي، تنش زدايي و تعامل مديريت شده با غرب به­ منظور رفع بي اعتمادي و بدبيني ها نسبت به برنامه صلح آميز هسته اي جمهوري اسلامي ايران استوار بوده است؛ همان چيزي كه در دولت هشتم و اولين دوره مذاكرات هسته ­اي نيز از سوي ايران براي حل معضل هسته ­اي در پيش گرفته شد. اما در عين حال تاكتيك و مكانيسم­ هاي اين ديپلماسي در نوع خود بديع و بي­ نظير مي­نمايند. در همين راستا و با عنايت به مختصات ديپلماسي منتهي به برجام به نظر مي ­رسد اين امر نمود تلفيقي از تداوم و تغيير در ديپلماسي ايراني طي سال­هاي اخير است.

The long and complex negotiations between Iran and P5+1 on the nuclear conflict in the past twelve years, finally led to a comprehensive nuclear agreement between Iran and permanent members of the UN Security Council. This agreement not only recognizes the right of have and use of peaceful nuclear energy for Iran but also contains a joint program for removing the international sanctions against Iran. Regardless of consequences and primary estimates of nuclear agreement and It costs and benefits for Iran, the impact of diplomacy and foreign policy method that the eleventh administration has taken on this matter is one of the components that must be regarded. Accordingly, the main question in which this article has written on is: If achieving a common point to Resolution the nuclear dossier after twelve years conflict between Iran and international actors, in time of ruling moderation discourse on Iran's foreign policy is a Sign for significant change in nuclear diplomacy or is only the Continuation of past approaches in new conditions? This article through a casual-analytical study of diplomatic procedures in two periods; reformation (1997-2005) and moderation (2013-2015) seeks to proof this assumption that regarding to political and diplomatic procedures resulted in Vienna Agreement, it seems that eleventh administration's diplomacy is merely is a disport from the past offensive approach in foreign policy (2005-2013) and return to détente and trust building toward west, which had been applied in the early years of third millennium. The eleventh administration's foreign policy operation (in the case of nuclear deal) is based on trust building, détente and managed interaction with west in order to eliminating the distrust and pessimism about Iran's peaceful nuclear program; the same policy, that in the first round of negotiations was applied. Of course the tactics and mechanism of this kind of diplomacy are novel and original. So, considering the Coordinates of nuclear diplomacy leading to "Barjam" (Joint Comprehensive Plan of Action) it seems that this progress is the synthesis of continuation or change in Iranian diplomacy during recent years.