مشاركت سياسي و نهادمندي احزاب توده گرا در كشورهاي جهان سوم

The level of political participation and institutionalized Islamic Republic Party and populist political movements in Third World countries

در دوران بعد از جنگ جهاني دوم شمار كثيري از مستعمرات سابق به استقلال دست يافتند و به عنوان كشورهاي جديد در صحنه سياست بين الملل قد علم كردند. مشاركت سياسي فزاينده توده ها از يك سو و ضرورت ﺗﺄسيس ساختارها و نهادهاي سياسي مردمي براي جذب توده هاي خواستار مشاركت از سوي ديگر، مورد توجه همه كشورهاي نو استقلال يافته واقع شد. احزاب سياسي توده گرا يكي از مهم ترين نهادهايي به حساب مي آيند كه مي توانند جريان هاي مشاركتي گسترده را به گونه اي سامان مند تداوم بخشند و از درافتادن نظام هاي سياسي به ورطه سقوط جلوگيري كنند. پرسش اصلي اين است كه چگونه مي توان در جوامع جهان سوم، احزاب سياسي استوار براي حمايت از ارزش ها و آرمان هاي ملي، پيشبرد هدف هاي نوسازي و ملي و حفظ انسجام و همگرايي در بين گروه هاي مختلف سياسي و اجتماعي به وجود آورد؟ فرضيه مقاله براساس نظر ساموئل هانتينگتون شكل گرفته به طوري كه سطح نهادمندي احزاب را با توجه به معيارهاي اساسي تطبيق پذيري، پيچيدگي، خودمختاري و انسجام مورد سنجش قرار داده تا احزاب سياسي استوار براي حمايت از ارزش ها و آرمان هاي ملي تحقق يابند. در اين مقاله، ضمن بررسي نقش نوسازي در ايجاد جريان هاي مشاركتي توده گرا، و اشاره به تجربه شماري از كشورهاي جهان سوم، كوشيديم ساختار و عملكرد احزاب توده وار را با بهره گيري از چهارچوب نظري هانتينگتون مورد تحليل و ارزيابي قرار داده و نشان دهيم كه چگونه حزب جمهوري اسلامي به عنوان مطالعه موردي در سال هاي نخست تاسيس نقش مهمي در تحقق كاركردهاي حياتي اش در جهت حمايت از انقلاب اسلامي ايران ايفا كرد، اما به سبب ضعف در نهادمندي دچار بي ثباتي شد و از ادامه فعاليت بازماند و در مقابل حزب گنگره هند توانست با نهاد مندي تا سال ها به فعاليت خود ادامه دهد.

Studying political parties’ roles and functions in shaping the civil institutions and their impact on the political structure of the society as well as the causes of their instability and failure is essential to understanding the political life in modern societies. Jumhurieh Islami Party is one of such all-embracing political parties which played an active role in the political life of Iran for a decade. After the establishment of the new political elite in the post-revolutionary Iran, Jumhurieh Islami Party played a major role in the formation of the Constitution, forming civil institutions and establishment of the state’s main institutions through the participation of its members within them. Moreover, within the first few years of its political life, Jumhurieh Islami Party succeeded in organizing nine important and decisive elections such as Islamic Republic Referendum, election for the final review of the Islamic Republic of Iran Assembly, three rounds of presidential elections and three rounds of Islamic Consultative Assembly, besides resolving various problems and crises the country faced after the Islamic Revolution.