كتابشناخت: مآخذ ابيات و عبارات عربي مقامات حميدي (بخش دوم)

Sources of Arabic Verses and Phrases of Maqᾱmᾱt-i-Ḥamidi (Ḥamidi Short Stories): part II

مقامه نويسي در نثر فارسي، اولين بار با مقامات قاضي حميدالدين ابوبكر محمد بن عمر بن علي بلخي، از شاهكارهاي متون نثر فارسي در قرن ششم، پديد آمد. اين اثر از يك مقدمه، 23 مقامه و يك خاتمه تشكيل شده است. مقامه نويسي كه متكي بر ساختار روايت و قصه پردازي است، در زبان فارسي با تفاوت هايي از اسلوب نگارش مقامات عربي بديع الزمان همداني و ابوالقاسم حريري تقليد مي نمايد. اين كتاب كه به سبك نثرهاي مصنوع فارسي نگاشته شده، چه ازحيث صورت كه از آرايه هاي لفظي و معنوي و واژگان مهجور استفاده كرده و به آيات، احاديث، اشعار و امثال عربي استشهاد نموده و چه از حيث محتوا كه بازتاب اوضاع اجتماعي روزگار نگارنده است، قابل اعتناست. سوال اصلي پژوهش اين است كه آيا حميدي در استفاده از اشعار و عبارات عربي مقامات، ابداع و ابتكار به خرج داده يا از لفظ و مضمون سخنان گويندگان پيش از خود اقتباس نموده است؟ از آن جا كه تاكنون درباره ابداعي يا تقليدي بودن اشعار و عبارات عربي مورد استفاده در مقامات حميدي، تحقيقي جامع صورت نگرفته، در اين جستار، تلاش شده است با روش جستجو در مآخذ و منابع موجود، مواردي كه حميدي از متون عربي استفاده نموده بيان شود.

Writing Maqᾱmᾱt in Prose Persian for first time Emerged With Maqᾱmᾱt of Judge Ḥamid al-Din Abū Bakr Muḥammad Ibn Omar ibn Ali Balkhi From the masterpieces of Persian prose texts in the sixth century. Maqamat-i-Hamidi is one of the masterpieces in the Persian prose that challenges the styles of Arabic Maqᾱmah texts. This work that is written with the style of Persian prose is filled with a large number of beautiful and delicate Arabic poems and phrases, whose sources have remained unexplored so far. This work Composed from an introduction, Twenty three Maqᾱmah an‎d an end. Writing Maqᾱmᾱt which relies on narrative structure in Persian language with differences from the writing style imitates of Arab Maqamat-i-Badiʿ-e-Zamᾱn Hamedᾱni and Abulqasim Ḥariri. This book is written in the style of prose Persian artifacts relevant what is in the face which uses verbal and spiritual arrays and misleading vocabulary an‎d proof to the verses, hadiths, poems and the Arabic dialect an‎d in terms of content which reflects the social situation of the writer's time. The main question is the research whether Hamidi Initiative to using Arabic poetry and expressions or it has adapted the words of the speakers before them? Since so far no comprehensive research About inventive or imitation of Arabic poems and phrases, been tried in this paper, With the search method in the source and available resources, The cases that Hamidi used Arabic texts is expressed. This paper studies the Arabic verses and phrases in Maqᾱmᾱt-i-Ḥamidi and attempts to determine their sources and references as much as possible.