تاويل آيات قرآن در تمهيدات

فاقد عنوان و چكيده لاتين

تمهيدات نوشته عين القضات همداني سرشار از آياتي قرآني است كه تعدادي از اين آيات مكررا در جايگاه استشهاد قرار گرفته اند. عين القضات به دليل انس با قرآن و تامل ژرف و عميق در معاني آن، در مواردي تاويل هاي خلاقانه و منحصر به فردي از آيات قرآن داشته است. اين پژوهش در پي پاسخ به اين پرسش است كه شيوه هاي تاويل آيات قرآن در تمهيدات چگونه است. پس از بررسي اين نتيجه حاصل شد كه عين القضات با توجه به شيوه هاي زير از لفظ آيه، به معنا رسيده است: تاويل بر اساس اشتراك لفظي، تاويل استعاري الفاظ قرآن، ترادف در حوزه واژگاني يكسان، خوشه تاويلي، تاويل بر پايه تداعي، قياس مساوات، فرارفتن از شان تاريخي آيه، تاويل آيه بر مبناي حديث و تاويل بر مبناي صبغه عرفاني. اين پژوهش با رويكرد توصيفي تحليلي در ذيل هر عنوان، روش تاويل و سپس شواهدي از متن تمهيدات با ارائه توضيحي آمده است. همچنين در مواردي آيه مد نظر با تفاسير عرفاني ديگري كه با تمهيدات قرابت زماني نزديكي داشته، مقايسه شده است. با توجه به تمثيل آينه كه عين القضات درباره شعر به كار برده، مي توان چنين برداشت كرد كه از ديدگاه او، قرآن به مثابه متن با توجه به جهان ذهني خواننده، عوالم كثيري در خود دارد.