ارزيابي نقش طرح پخش سيلاب سرچاهان‌ـ هرمزگان در تغذيۀ مصنوعي آب زيرزميني

Evaluation of the role of Sarcahan-Floodwater spreading in the artificial groundwater recharge

اگرچه بيشتر اقليم كشور ايران خشك و نيمه‌خشك است، سالانه حجم شايان توجهي آب از طريق سيلاب ها از دسترس خارج مي شود. بنابراين، سامانه هاي پخش سيلاب براي كنترل سيل و مواجهه با كم آبي قريب به سه دهه است كه در كشور اجرا مي شوند. هدف از اين پژوهش، بررسي تأثير شبكۀ پخش سيلاب منطقۀ سرچاهان استان هرمزگان بر تغذيۀ مصنوعي سفرۀ آب زيرزميني با استفاده از راهكار حجم كنترلي است. سامانۀ پخش سيلاب يادشده در عرصه اي به مساحت 840 هكتار اجرا شده است. پس از بررسي آب‌نمود چاه ها، آب‌نگار بارش و حجم سيلاب هاي واردشده به سيستم، با بررسي نوسانات سطح آب زيرزميني در چاه هاي مشاهده اي، تأثير طرح پخش سيلاب در تغذيۀ مصنوعي سفرۀ آب زيرزميني بررسي شد. نتايج نشان داد تراز آب زيرزميني در چاه هاي مشاهده اي واقع در عرصه، بعد از سيل گيريهاي اوليه افزايش نسبي داشتهاند به‌طوري كه آب‌نمود چاه مشاهدهاي واقع در عرصۀ پخش، افزايش شايان توجهي حدود 1/34 متر را نشان مي دهد. همچنين، تغييرات سطح آب زيرزميني در محدوده حجم كنترل با روند تغذيه/برداشت كاملاً همخواني دارد و بر همين اساس در سال 1386 سطح آب زيرزميني به ميزان 4/34 متر افزايش داشته است. نتايج بررسي ها نشان داد در دشت گهكم-سعادتآباد، بارندگي هاي با بيش از 60 ميليمتر يا بارش هاي متوالي با مقادير زياد، به تغذيه در عرصۀ پخش سيلاب منجر مي شوند. در مجموع، نتايج تحقيق نشان داد پروژۀ پخش سيلاب سرچاهان در سال هاي بررسي‌شده نتوانسته است در حد انتظار سهم تغذيه را به شكل معناداري افزايش دهد.

Despite the arid and semi-arid climate of Iran, a considerable volume of water becomes out of reach by annual flash flood events. Therefore, in order to solve the problem, Floodwater Spreading Systems have been implemented approximately over the past three decades. The aim of this study was to evaluate quantitative changes of the groundwater affected by the Sarcahan floodwater spreading which was implemented in Hormozgarn Province using Control Volume technique. Sarcahan floodwater spreading project has been implemented in an area of 2000 hectares. The well-hydrographs, rainfall histographs, and the fluctuation of groundwater at observation wells synchronizing with the frequency of flooding were used to evaluate the effect of the project on the groundwater. Examined observation wells showed a relative increase in the level of groundwater after the primarily flood controlling; in other words, the hydrograph of observation well located in the area of flooding has considerably increased by about 1.34 meters. Groundwater levels changes recorded at the observation wells are quite similar to the feeding/withdrawing ratio whereas in 2008 groundwater level increased by about 4.43 meters. Furthermore, in the Gahkom-Saadatabad the amount of rain more than 60 mm or continuous rainfall in large quantities can artificially recharge the aquifer. The results indicated that the Sarcahan project has not satisfactory effect on the groundwater according to predictions.