پديد آورندگان :
دانش‌مهر، حسين دانشگاه كردستان , احمد رش، رشيد دانشگاه فرهنگيان كردستان , كريمي، عليرضا دانشگاه خوارزمي
كليدواژه :
انتقال آب , نظرية زمينهاي , مخاطرات اجتماعي , توسعة پايدار محلي , درياچة اروميه , رودخانة زاب
چكيده فارسي :
پژوهش كيفي حاضر به‌كمك نظرية زمينهاي انجام شده و در پي پاسخ به اين پرسش اساسي است كه ذي‌نفعان و ذي‌ربطان حوضة مبدأ انتقال آب (رودخانة زاب) چگونه پديدة انتقال آب به درياچة اروميه را درك و تفسير مي‌كنند و از ديدگاه آنان، شرايط، تعاملات و پيامدهاي اين وضعيت چگونه بازنمايي مي‌شود. گردآوري و تحليل داده‌ها با استفاده از تكنيك‌هاي مصاحبة عميق (22 مصاحبه) و بحث گروهي (8 بحث) به‌كمك نمونه‌گيري هدفمند صورت گرفت. نتايج به‌دست‌آمده نيز در قالب 90 مفهوم اوليه، 13 مفهوم محوري و يك مقولة هسته‌اي طبقه‌بندي شد. مقوله‌هاي محوري عبارت‌اند از: دگرگوني وضعيت معيشت مردم در مبدأ، افزايش حساسيت‌هاي قوميتي، رونق كشاورزي در زمينهاي مسير انتقال آب، خسارات جبران‌ناپذير به كشاورزي، مشكلات زيستي و روستازدگي در مبدأ، خشك‌شدن درياچة اروميه، تهديدات سلامتي، تغيير الگوي كشت، ديد امنيتي به پديدة انتقال آب، تغيير قيمت زمين، واگرايي اقوام، نگاهي ميانجي‌گرايانه در انتقال، راهبرد زيست‌محيطي، تشديد فقر در مبدأ و هزينه‌بربودن فرايند انتقال. هستة مركزي كه ديگر مقوله‌ها حول آن شكل گرفته و مدل نظري بر پاية آن سامان يافته است، از مخاطرات و پيامدهاي انتقال آب محسوب مي‌شود كه در قالب خط سير مطالعه تفسير شده است. براساس يافته‌هاي پژوهش، ساكنان منطقة مدنظر به پديدة انتقال آب ميان‌حوضه‌اي حساس هستند و آب را كالايي سياسي تلقي مي‌كنند كه ممكن است به منشأ مناقشات جدي در منطقه تبديل شود. به‌نظر مي‌رسد مسئلة انتقال آب بيش از آنكه تكنيك به‌شمار بيايد، حامل مسائل اجتماعي و فرهنگي است. در اين ميان، غفلت و بي‌توجهي به اين مسئله، ضمن اينكه سرمايه‌گذاري‌هاي سنگين را با خطر مواجه مي‌كند، تبعات اقتصادي، اجتماعي، سياسي و امنيتي را به‌دنبال خواهد داشت. براساس يافته‌هاي پژوهش، انتقال آب مازاد در حوضة زاب و شهرهاي سردشت و پيرانشهر، گزينة مطلوب و پايداري در شرايط اجتماعي و فرهنگي فعلي است. در مرحلة اول، از ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي موجود كشاورزي و صنعتي منطقه استفاده مي‌شود. در مرحلة بعد نيز توسعة نامتوازن و بدقواره ميان‌منطقه‌اي كاهش مي‌يابد. در اين صورت ضمن پايداري بهره‌برداري، مخاطرات ذكرشده نيز كم‌رنگ مي‌شود
چكيده لاتين :
The present research is carried out in a qualitative tradition using the grounded theory, and seeks to answer the fundamental question that how the stakeholders of the source of water transfer (Zab river) understand and realize the phenomenon of water transfer to Lake Urmia. In addition, from their perspective, how do the conditions, interactions, and consequences of this situation are represented. In order to collect and analyze data, deep interviewing technique (22 interviews) and group discussions (8 group discussions) were used by using purposive sampling. Results are categorized in the form of the original 90 fundamental concepts, 13 core concepts, and 1 nuclear category. The core categories include: the transformation of the livelihood of people at the origin, the increase of ethnic sensitivities, the prosperity of agriculture in the land of the water transmission route, irreparable damage to agriculture, biological problems and leaving rural areas in the origin, drying of Urmia Lake, health threats, changing the pattern of cultivation, security attitude toward water transfer, land price changes, ethnic divergence, mediatorial look at transfer, environmental strategy, the resonance of poverty at origin areas, and the cost of the transfer process. The central core of which other categories are formed around it, and the theoretical model based on it is the risks and consequences of the transfer of water, which has been interpreted as a timeline. Findings indicate that residents of the study area are sensitive to the inter-basin water transfer phenomenon and regard water as a political commodity, which could become the source of serious conflicts in the region. It seems that the issue of water transfer before being a technical issue it carries social and cultural issues that neglect of this issue, I addition to jeopardizing heavy investments in this area, may cause economic, social, political, and security consequences. According to the findings, excess water transfer in the Zab areas and in Sardasht and Piranshahr cities can be an ideal sustainable option in current social cultural conditions. So that in the first stage, the present capacities and potential of agriculture and industrial use of the area and in the next step, the unbalanced development between the regions reduce. In this case, while sustaining exploitation, the mentioned risks will be diminished.
