جلو‌ه‌هاي سوررئاليسم در ميراث عرفاني بايزيد بسطامي و ابوالحسن خرقاني

با مطالعۀ مباني و زمينه‌هاي پيدايش مكاتب ادبي غرب و ادبيات مشرق‌ زمين قرابت‌ هايي ميان اين دو يافت مي‌شود كه نشان مي‌دهد بسياري از اين مكتب‌ها قرن‌ها پيش از پيدايش رسمي خود در اروپا، نمودهايي در ادب فارسي داشته‌اند. مكتب سوررئاليسم كه تشابهات بسياري ميان مؤلفه‌هاي آن و خط فكري و زبان عارفان ايراني همچون بايزيد بسطامي، شيخ‌ابوالحسن خرقاني، عين‌القضات همداني، روزبهان بقلي، بهاءولد، مولانا جلال‌الدين بلخي و ... وجود دارد. بايزيد بسطامي و شيخ‌ ابوالحسن خرقاني دو تن از پيشگامان و تأثيرگذاران مكتب عرفان‌اند كه حدود ده قرن پيش از تولد سوررئاليسم مي‌زيستند. ‌اين نوشتار با رويكردي توصيفي‌ تحليلي تلاش مي‌كند ويژگي‌ها و اصول هفت‌گانۀ سوررئاليسم را در گزارش احوال و اقوال آنان بررسي كرده، برجسته‌ترين شاخصه‌هاي سوررئاليستي را در اين آثار بيابد. يافته‌هاي پژوهش‌ حاكي از آن است كه فراواني برخي از فنون سوررئاليسم در متون بررسي شده آن‌ها را به متن سوررئاليستي نزديك كرده؛ ولي اين كاربرد در زبان عرفا كاملاً ناآگاهانه بوده و پيامد طبيعي تفاوت در موقعيت‌هاي زماني، مكاني و نيز تعارضات اعتقادي و ابزاري سوررئاليسم و عرفان است.