چهار دهه فعاليت علمي ايران از منظر مقالات همايش ها، مقالات پراستناد و داغ و مقالات دسترسي آزاد با نگاهي به قانون برنامة توسعة اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي كشور

Four Decades of Scientific Activity in Iran from the Perspective of the Conference Proceedings, Highly Cited and Hot Papers, and Open Access Papers, in the Light of the Law of Economic, Social, and Cultural Development Plan of Iran

هدف پژوهش حاضر بررسي وضعيت توليدات علمي ايران قبل از انقلاب تا 1395 با تأكيد بر مقالات همايش ها، مقالات پر استناد و داغ و مقالات دسترسي آزاد با نگاهي به قانون برنامه توسعه اقتصادي ، اجتماعي، فرهنگي كشور مي باشد. پژوهش حاضر تحليلي توصيفي است كه داده هاي پژوهش از Clarivate Analytics (تامسون رويترزسابق) استخراج گرديد. براي اين منظور در جست وجوي پيشرفته با استفاده از فرمول CU=IRAN اطلاعات مربوط به ايران تهيه شد. جامعه پژوهش شامل كل مدارك علمي ايران در بازه زماني 1310 تا 1395 (1931 تا 2016 ميلادي) مي باشد كه پس از بازيابي، داده ها با توجه به واحدهاي تحليل مورد نظر پژوهش (مقالات همايش ها، مقالات پراستناد و داغ، مقالات دسترسي آزاد) مورد تحليل و ارزيابي قرار گرفتند. يافته ها نشان داد مقالات همايش ها رشد قابل توجه اي در گذر زمان داشته اند و به طور كلي قبل از انقلاب اسلامي هيچ مقاله همايشي از ايران در اين پايگاه ثبت نشده است و رشد اين مقالات، بعد از پيروزي انقلاب اسلامي مي باشد به طوري كه از 1 مقاله همايش در سال 1368 به 3529 مقاله در سال 1394 رسيده است (با 502 مقاله در هفت ماه اول 1395). همچنين وضعيت مقالات پراستناد و داغ نشان مي دهد به طور كلي اين مقالات از سال 1385 به بعد جمعاً 1134 مقاله پراستناد و 45 مقاله داغ مي باشند كه در اين پايگاه به ثبت رسيده است. از سوي ديگر وضعيت مقالات دسترسي آزاد حاكي از بالا رفتن ميزان استقبال پژوهشگران از اين مقالات مي باشد. هرچند رشد قابل توجه اين مقالات مربوط به دهه چهارم است، كه جمعاً 25813 مقاله دسترسي آزاد به ثبت رسيده است كه بيشتربن آن مربوط به سال 1394 برابر با 4502 مي باشد. يافته ها نشان داد كه رشد مركب سالانه همايش ها در فاصله زماني برنامه دوم توسعه برابر 47/12 % مي باشد كه اين ميزان در برنامه سوم كاهش را نشان مي دهد (19/64%) و رشد منفي برابر 8/38 را شاهد هستيم. در برنامه چهارم نرخ رشد مقالات همايش ها 35/37% است و نسبت به برنامه سوم رشد 06/6 % را نشان مي دهد. در فاصله برنامه پنجم نسبت به برنامه چهارم رشد نزولي 18/82% را تجربه مي كنيم. در خصوص مقالات پر استناد و داغ در فاصله برنامه هاي دوم تا پنجم با رشد منفي مواجه نيستيم ولي رشد اين مقالات چشمگير نمي باشد. در طول برنامه هاي اول تا پنجم رشد مقاله هاي دسترسي آزاد قابل توجه بوده است اما در صد رشد يك برنامه پنج ساله به برنامه ديگر چشمگير نمي باشد. در اين رابطه يافته ها نشان داد در برنامه پنجم توسعه نسبت به برنامه چهارم 6/59 % كاهش را شاهد هستيم. اگرچه ايران از لحاظ كميت علمي به جايگاه شايسته اي رسيده، لازم است به پژوهش هاي كيفي كاربردي بيش از هر زمان مطابق با قانون برنامه توسعه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي كشور توجه شود و مسئولان و برنامه ريزان كشور اين مسئله را در اولويت قرار دهند تا با تلاش محققان كشور و حمايت هاي لازم در اين زمينه حضور تأثيرگذار علم و فناوري در رفاه جامعه مشاهده شود.

This study aims to investigate Iran scientific production pre-revolutionary by 2016 with the emphasis on the conferences proceedings, highly cited and hot papers, and open access papers, in the light of the Law of Economic, Social, and Cultural Development Plan of Iran. Descriptive– analytical method used. To achieve research objectives data extracted from Clarivate Analytics (Thomson Reuters) using search strategy CU=IRAN. Analysis is based on conferences proceedings, highly cited and hot papers, and open access papers indexed in Web of Science during 1931- 2016. The findings showed that the conferences papers had a significant growth over time, and in general, before the Islamic Revolution, no conferences papers from Iran were registered in this database, and the growth of these articles was after the victory of the Islamic Revolution, so that from one conference paper in 1989 to 3529 articles in 2015 (and 502 papers for first seven months in 2016). Also, the status of highly cited and hot papers indicates that in general, these papers have been compiled from 1134 highly cited papers since 2006 and 45 are hot papers that have been registered in this database. On the other hand, the status of open access articles suggests that the researchers are more likely to welcome these articles. However, the significant growth of these articles dates back to the fourth decade, with 25813 open access papers, most of which are published in 2015 with 4502 papers. The findings showed that the annual compound growth of conference papers over the second period of the second development plan was 47.12%, which shows a decrease in the third plan (19.64%) with a negative growth of 8.38%. In the fourth plan, the growth rate of the articles of the conferences is 35.37% and represents 6.6% growth more than third plan. Between the fifth and fourth plans, we experience 18.82% of downtrend. There is no negative growth in the highly cited and hot papers between the second and the fifth plans, but the growth of these papers is not impressive. During the first to fifth plans, the development of open access articles has been significant, but the growth rate of a five-year plan is not prominent to another plan. In this regard, the findings showed that in the fifth development plan, we observed a decrease of 6.59% compared to the fourth plan. Although Iran has achieved a high status in terms of scientific quantity, it is necessary to pay more attention to applied quality research, in accordance with the Law of the Economic, Social, and Cultural Development Plan of Iran, and the responsible bodies and planners must prioritize this issue. With the efforts of the Iranian scholars and the necessary support in this regard, the influential presence of science and technology in the welfare of society is observed.