كليدواژه :
انواع سرمايه , پايداري نسلي , خانواده روستايي , كاركنان خانوادگي بدون مزد , نظام بهره‌برداري خانوادگي
چكيده فارسي :
نتايج بيشتر پژوهش‌ها در ايران در حوزة نظام بهره‌برداري خانوادگي دلالت بر ناپايداري اقتصادي اين واحدها دارد؛ از اين‌رو در سال‌هاي اخير، شناسايي زمينه‌هاي پايداري اين واحدها به يكي از موضوعات مهمي تبديل شده كه پژوهشگران و برنامه‌ريزان به آن توجه داشته‌اند. با توجه به اين موضوع و با وجود اينكه سوگيري‌هاي سياستي و حمايتي دولتي، بيشتر به‌سوي واحدهاي بهره‌برداري بزرگ‌مقياس است، پرسش اصلي اين است كه چه عواملي زمينه‌ساز تاب‌آوري بهره‌برداري‌هاي خانوادگي در محدودة مورد مطالعه شده است؟ براي پاسخ به اين پرسش از فضاي مفهومي برگرفته از نظرية اجتماعي بورديو استفاده شد تا تحليل جامعه‌شناختي متفاوتي از سازوكارهاي بازتوليد و مانايي نظام بهره‌برداري خانوادگي ارائه شود. به‌منظور جمع‌آوري داده‌ها از تكنيك مصاحبة نيمه‌ساخت‌يافته با اعضاي 14 خانوادة بهره‌بردار (35 مصاحبه) و براي تحليل داده‌ها از راهبرد تحليل محتواي كيفي «شيوه به‌كارگيري قياسي مقوله‌ها» و تكنيك كدگذاري فرضيه‌اي استفاده شد. در مرحلة تحليل داده‌ها، از نرم‌افزار تحليل داده‌هاي كيفي مكس كيو دي‌اي 2018 و براي افزايش قابليت اتكا از نوار ابزار «توافق كدگذاران» بهره برده شد. براساس تحليل يافته‌ها، اعضاي خانواده‌هاي بهره‌بردار از شكل‌هاي گوناگون سرماية اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي و نمادين براي بقاي واحد بهره‌برداري استفاده مي‌كنند كه در اين ميان، نقش سرماية نمادين چشمگير است. چرخة تبديل شكل‌هاي گوناگون سرمايه به همراه راهبردهاي بازتوليد و تبديل مجدد، درنهايت منجر به تداوم (بقا، تحول) يا خاتمة فعاليت واحد بهره‌برداري مي‌شود. نتايج پژوهش اين فرض را تقويت مي‌كند كه بايد هنگام پژوهش درمورد نظام بهره‌برداري كشاورزي خانوادگي، عنصر «خانواده» را در نظر بگيريم. درواقع اين مقاله با مطالعة نحوة كمك‌كردن تمامي افراد دخيل در كسب‌وكار (اعضاي خانوادة بهره‌بردار) به حفظ كسب‌وكار كشاورزي خانوادگي، به‌جاي تمركز صرف بر نقش رئيس واحد بهره‌برداري (برحسب پژوهش‌هايي كه تاكنون در اين زمينه در ايران انجام شده) نشان مي‌دهد در ميدان كشاورزي خانوادگي، سطوح مختلفي از سرماية افراد به شيوه‌هايي استفاده مي‌شود كه حفظ‌كنندة نظام بهره‌برداري خانوادگي است و روابط بين اعضاي خانواده نيز مي‌تواند از سطوح مختلف سرمايه تأثير بگيرد. با افزايش آگاهي درمورد كاركرد سرمايه‌هاي مختلف افراد، واحد بهره‌برداري خانوادگي مي‌تواند از اين سرمايه‌ها استفادة مؤثرتري داشته باشد، به‌ويژه اگر نحوة استفاده از سرمايه‌ها به نفع «تحول» كشاورزي خانوادگي باشد.
چكيده لاتين :
Results of the most conducted studies in the case of family farming system in Iran implies the economic instability of these units and, thus, the recognition of stability fields of these units has become one of the important matters that attracted the focus of researchers and planners. Regarding this issue, and while government policy and bias is more targeted towards large-scale operation units, the main question is that what factors have contributed to the resilience of family farming in the study covered area. To answer the research question, the conceptual space derived from Bourdieu’s social theory was used to provide a different sociological analysis of the reproduction mechanisms and survival of the family farming system. Data were collected using semi-structured interview technique with members of the 14 farmer families (35 interviews), and for data analysis, the qualitative content analysis strategy “the method of deductive category application” and the hypothetical coding technique were used. In the data analysis phase, the MAXQDA 2018 quality data analysis software was used and its “intercoder agreement” toolbar was utilized to increase the reliability. Findings analysis shows that members of the farmer families use various forms of economic, cultural, social, and symbolic capital to survive operation units, in which the role of symbolic capital is remarkable. The transformation of various forms of capital, together with the strategies for reproduction and re-conversion, ultimately leads to continuity (survival, transformation), or the end of the unit’s activity. Results reinforce the assumption that we must consider the element ‘family’ when investigating the family farming system. In fact, this paper, studying how to help all people involved in the business (farmer family members) to maintain a family-owned business, rather than concentrating solely on the role of the unit’s chief (based on literature review in Iran), shows that in the family farm field, different levels of people’s capital are used in ways that preserve the family farming system, and relationships between family members can also be affected by the different levels of capital. By increasing awareness of the function of various people’s capital, the family operation unit can make more use of these funds, especially if the use of capital is beneficial to the ‘transformation’ of family agriculture
