بازنمايي انواع وجه امري در زبان فارسي: رويكرد شناختي

Representation of Types of Imperative Mood in Persian Language:Cognitive Approach

مقاله­ ي حاضر در چهارچوب نظريه­ ي زبان‌شناسي شناختي به تحليل وجه امري در ادبيات داستاني زبان فارسي مي‌پردازد. هدف از پژوهش حاضر تحليل وجه امري در سطح جمله و فراتر از آن است.‌ فرضيه­ ي اين پژوهش با تأكيد بر تمايز موجود بين صورت و معني وجه امري و توزيع آن در ساخت‌هاي زباني متفاوت بنا شده است. بر اساس رويكرد زبان‌شناسي شناختي، زبان بخشي از نظام شناختي است و ساختار نحوي زبان را نمي‌توان مستقل از ملاحظات معنايي و كاربرد‌شناسي مطالعه نمود. ‌داده‌هاي پژوهش از هشت كتاب ادبيات داستاني معاصر از چهار نويسنده خانم و آقا كه به روش تصادفي ساده انتخاب شده‌، گرفته شده است. تحليل داده‌‌ها با استفاده از روش توصيفي و كيفي نشان دهنده­ ي كاربرد وجه امري در صورت‌ها و سطوح متفاوت زباني است. بر اساس تحليل زبان‌شناسي شناختي، اگر توصيف و تبيين وجه امري صرفأ با توجه به صورت زباني و در سطح جمله انجام شود نتيجه‌ي چالش برانگيزي را به ­دست مي‌دهد و طيف وسيعي از داده‌ها از ديدگاه صورت و معنا كنار گذاشته مي‌شود، زيرا در برخي داده‌ها صرفأ اسم، صفت و قيد مفهوم وجه امري را به ذهن تداعي مي‌كنند. بنابراين، با رويكرد شناختي و در نظر گرفتن همه سطوح زباني سعي شده شناخت دقيق‌تري از وجه امري ارائه شود. بدين ترتيب چالش‌ها و ابهام موجود در آموزش زبان فارسي در تعيين نوع وجه در سطح فراتر از جمله كم‌ رنگ‌تر خواهد شد.

The present study dealt with the imperative mood in Persian fiction based on cognitive linguistics approach. The study aimed to explore the imperative mood at sentence and extra-sentence level. Research hypothesis was based on the distinctions between the form and meaning components of imperative mood and its distribution in various language structures. According to cognitive linguistics approach, language is a part of cognitive system and the syntactic structure of a language can't be simply studied independent of semantic and functional considerations. The text samples were derived from eight contemporary novels written by four male and four female writers through simple random sampling method. The analysis of language samples was done through descriptive and qualitative method and showed that the imperative mood could appear at various language forms and levels. According to cognitive linguistics approach, if data analysis was just done based on form at sentence level, the results will be challenging and some of data would be removed in terms of form and meaning since in some data nouns, adjectives, and adverbs alone express the meaning of imperative mood. As a result, following cognitive approach and considering all language layers we attempted to gain a better understanding of imperative mood. As such, challenges and ambiguities in determining the mood type at above-sentence level would be reduced to some extent. Extended Abstract