نقش مهاجرت داخلي در بازتوزيع جمعيت ايران (دوره زماني 13951370)

مهاجرت با ايجاد تغيير در توزيع جمعيت و الگوهاي سكونتي، روي توزيع منابع، خدمات بهداشتي و رفاهي و توسعه اقتصادي مناطق تأثير فراواني دارد و موجب تغيير در برنامه‌ريزي‌هاي منطقه‌اي و ملي مي‌شود. به منظور اثربخشي اين برنامه‌ريزي‌ها، دارا بودن دانشي عميق در مورد جريان‌هاي مهاجرتي ضروري است. مطالعه حاضر، با استفاده از داده‌هاي سرشماري 1375 تا 1395 به بررسي تأثير مهاجرت بر بازتوزيع جمعيت و تغيير الگوهاي سكونتي كشور (براساس دوره‌هاي زماني پنج‌ساله 951370) پرداخته است. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه در دوره مطالعه، همواره شهرستان‌هاي مرزي (به ويژه غرب و جنوب‌شرقي كشور) بالاترين مهاجرفرستي و شهرستان‌هاي بزرگ (عمدتاً در مناطق مركزي كشور)، بالاترين مهاجرپذيري را تجربه كرده‌اند. علي‌رغم تفاوت‌هاي شهرستاني، ميزان اثربخشي مهاجرت طي دوره‌هاي 951385 كاهش يافته است. مسير مهاجرت‌هاي داخلي نيز پس از سه دوره مهاجرت (701365، 751370 و 851380) كه از سمت مناطق كم‌تراكم به سمت مناطق پرتراكم در جريان بوده است، در دوره 901385 جريان معكوسي را تجربه كرد و از سوي مناطق پرتراكم به سمت مناطق كم‌تراكم شكل گرفت. اما مجدداً در دوره آخر (951390)، با شدت بيشتري به مهاجرت از سمت مناطق كم‌تراكم به مناطق پرتراكم بازگشت. انتظار مي‌رود چنانچه از تمركزگرايي امكانات و سرمايه‌گذاري‌ها در شهرستان‌هاي بزرگ كاسته نشود و روند توسعه ناموزون كشوري ادامه پيدا كند، جريان‌هاي مهاجرتي همچنان از سوي مناطق كم‌تراكم به سمت مناطق پرتراكم استمرار يابد.