تحليل گفتمان سياست‌هاي رسانه‌اي شده افزايش جمعيت: ارائه يك راهبرد ترويجي

با وجود تاكيد اخير برنامه‌ها و سياست‌هاي رسمي و آشكار برخي كشورها بر افزايش جمعيت، مطالعات‌ اندكي درباره نقش رسانه‌ها در موفقيت سياستهاي جمعيت منتشر شده است. پس از اعمال سياست كنترل جمعيت در ايران، با ابلاغ سياست‌هاي كلي جمعيت در 30 ارديبهشت 1393 تغيير سياستها به افزايش جمعيت وجهه‌اي رسمي يافت. عليرغم توجه سياست­هاي ابلاغي به ابعاد مختلف (كمي و كيفي)‌ جمعيت، نحوه بازتوليد گفتماني و ترويج اين سياست‌ها در رسانه‌ها عمدتا با توجه به بعد كميت جمعيت انجام مي‌شود، كه به نظر مي‌رسد هم توانايي اين پيام‌ها در تغيير رفتار را كاهش داده و هم تصويري ناقص از سياست‌هاي جمعيتي ارائه مي‌دهد. در اين مقاله، با استفاده از نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده عوامل موثر بر تغيير رفتار معرفي شده و با استفاده از روش تحليل گفتمان انتقادي، گفتمان‌هاي اصلي دو روزنامه كيهان و ايران شناسايي مي‌شوند. سپس، گفتمان‌ها از نظر حضور يا فقدان عوامل اثرگذار بر تغيير رفتار باروري تحليل مي‌گردند. در نهايت، سه اصل براي بهينه كردن فعاليت‌هاي ترويجي سياست‌هاي جمعيتي ايران معرفي مي‌شوند كه عبارتند از الف) توجه به عوامل متعدد اثرگذار بر رفتار باروري؛ ب) اتخاذ رويكرد مخاطب آگاه، گزينشگر، و عقلاني؛ و ج) برقراري ارتباط و همكاري علمي بين روزنامه‌نگاران و جمعيت‌شناسان.