واسنجي ضريب پريستلي تيلور در برآورد تبخير از سطح آزاد آب (مطالعه موردي: مخزن سد مهاباد)

Calibrating Priestley-Taylor coefficient to estimate free water surface evaporation (Case Study: Mahabad Dam Reservoir)

تبخير تعرق واقعي يكي از مؤلفه‌هاي مهم بيلان آب هر حوضه است كه اندازه‌گيري مستقيم آن در مقياس حوضه امكان‌پذير نيست و ناگزير از روش‌هاي غير‌مستقيم برآورد مي‌شود. در اين زمينه، مدل فرارفت خشكي كه يكي از مدل‌هاي پركاربرد از روابط مكملي است، بسيار مورد توجه قرار گرفته است. در مدل فرارفت خشكي به‌منظور زيادكردن دقت مدل، ضريب معادلۀ پريستلي‌ـ تيلور، به واسنجي نياز دارد. هدف از اين تحقيق، واسنجي ضريب پريستلي‌ـ تيلور در برآورد تبخير پتانسيل با روش پنمن به‌منظور كاربرد آن در مدل فرارفت خشكي در حوضۀ درياچۀ سد مهاباد است. داده‌هاي استفاده‌شده از ايستگاه سينوپتيك مهاباد كه در فاصلۀ اندكي از سد مهاباد قرار دارد، براي طول دورۀ داده‌برداري 26 ساله (1365-1391) گردآوري شده است. نتايج مطالعه نشان مي‌دهد اين ضريب، تغييرات ماهانه در طول سال دارد و همچنين در ماه‌هاي گرم سال مقدار آن كاهش مي‌يابد. بدين‌منظور بهتر است در محاسبات از مقادير ماهانۀ آن استفاده شود. در منطقۀ مطالعه‌شده، مقدار ميانگين كمينه و بيشينۀ اين ضريب به‌ترتيب 1/01 و 1/68 به‌دست آمد. همچنين، ميانگين 26سالۀ اين ضريب برابر 1/25 محاسبه شده است.

Evapotranspiration is one of the important components of basin water balance which cannot be measured directly at the basin scale. Therefore, it is inevitably estimated through indirect methods. In this regard, the Advection Aridity model, one of the widely used models of complementary relationship, has attracted lots of attentions. Due to the existence of Priestley-Taylor equation in the Advection Aridity model, it is required to calibrate Priestley-Taylor coefficient to increase the accuracy of the model. The current research aims at calibrating Priestley-Taylor coefficient in estimation of potential evaporation through Penman method to apply it in the Advection Aridity model in the studied area of Mahabad dam reservoir, Iran. The required data were collected for a period of 26 years (1986-2012) from Mahabad 1st order meteorological station which is located a short distance from Mahabad reservoir. The results showed that Priestley-Taylor coefficient undergoes monthly changes during a year and decreases during the warm months of the year. Therefore, it is better to use its monthly values in calculations. In the area under study, its minimum and maximum averages were 1.01 and 1.68, respectively. Moreover, the long term average of this coefficient during a period of 26 years has been calculated to be 1.25.