مدل‌سازي مطلوبيت رويشگاه پسته ارگانيك (وحشي) (Pistacia vera) با استفاده از روش آنتروپي حداكثر(MaxEnt) در منطقه جنگلي سرخس (زير حوزه گنبدلي استان خراسان رضوي)

Habitat utility modeling of organic (wild) pistachios (Pistacia Vera) using Maximum Entropy Method (MaxEnt) in Sarakhs Forest Area (Gonbadli in khorasan Province)

پستۀ ارگانيك (وحشي) (Pistaciavera) از گونه هاي پهن‌برگ جنگلي است. يكي از رويشگاههاي مهم جنگل طبيعي اين گونه پسته در دنيا، در ايران و در استان خراسان رضوي (شمال غرب و جنوب غرب شهرستان سرخس) است. اين جنگل علاوه بر خصوصيات اكولوژيكي منحصر‌به‌فرد، به‌دليل ارزش اقتصادي پستۀ ارگانيك تأثير زيادي بر زندگي مردم منطقه و كشور دارد. متأسفانه به‌دليل برداشت مستمر از يك سو و گسترش خشكسالي از سوي ديگر، حيات طبيعي اين گونۀ منحصر‌به‌فرد و تجديد و توسعۀ آن به مخاطره افتاده است. درك پراكنش مكاني اين گونه كه تأثير بسزايي در ارزيابي حفاظت منطقه اي و توسعۀ آن دارد، موجب شناخت عوامل بوم‌شناختي تأثير‌گذار در رويشگاه آن خواهد شد. بنابراين، مدل سازي اين پراكنش بسيار مهم است. در اين مطالعه با استفاده از روش آنتروپي حداكثر براساس داده هاي ادافيكي، اقليمي و فيزيوگرافي در شهرستان سرخس (زير‌حوزۀ گنبدلي) به مدلسازي رويشگاه اين گونه پرداخته شد. نتايج آزمون جكنايف در بررسي اهميت متغيرها نشان داد تغيير در خصوصيات خاك مانند درصد سنگ‌ريزه، ميزان نسبت جذب سطحي سديم تبادلي؛ مقدار سديم خاك؛ درصد گچ؛ عوامل اقليمي (دما و بارندگي) و همچنين ارتفاع از سطح دريا؛ مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار بر پراكنش رويشگاه هستند. دقت زياد اين مدل با ضريب كاپاي برابر با 0/72 و AUC 0/92 اثبات شد و نشان داد روش آنتروپي حداكثر براي مدل‌سازي رويشگاه مناسب است.

Organic (wild) Pistacia vera is a species of broadleaf forest. One of the most important natural forest habitats in the world is located at northwest and southwest of the city of Sarakhs, Khorasan Razavi Province, Iran. In addition, the unique ecological features of this habitat and the economic value of organic pistachio greatly impact the lives of people residing in this region and the country. Unfortunately, continuous overharvesting and drought-stricken development endanger natural life, regrowth and cultivation of this unique species. Understanding spatial distribution of this species plays a significant role in assessing regional protection and development; on the other hand, it can be helpful to recognize effective ecological factors on its habitat. Therefore, modeling this distribution is very important. In this paper, habitat modeling of this species is studied using maximum entropy method according to edaphic, climatic and physiographic data in the city of Sarakhs (in district of Gonbadli). The results of Jackknife test for surveying significance of variables shows that changes in soil properties such as gravel percentage, exchangeable sodium adsorption ratio, sodium content soil, gypsum, climatic factors (temperature and precipitation) and height above sea level are the most important factors affecting the distribution of habitats. The accuracy of model is assessed by kappa coefficient to be 0.72 and AUC 0.92. Moreover, the obtained results reveal that maximum entropy method is an appropriate method for habitat modeling.