اندازه‌گيري فرسايش خاك در بازه‌هاي مختلف زماني در حوضۀ آبخيز معرف خامسان با استفاده از ميخ‌هاي فرسايش

Measuring Soil Erosion at Different Time Intervals in Khamsan Representative Watershed using Erosion Pins

پژوهش حاضر به منظور اندازه گيري مقدار فرسايش در مقياس هاي زماني ماهانه، سه ماهه، شش ماهه و يكساله انجام شد. سه شبكۀ ميخ فرسايش در سه جهت شيب شمالي، شمال غربي و شرقي در زيرحوضۀ آبخيز شاهد در حوضۀ آبخيز معرف خامسان به‌منظور اندازه گيري فرسايش طي دورۀ زماني مهر 1394 تا شهريور 1395 انتخاب شدند. به دليل قرائت ماهانه ميخ هاي فرسايش، از امكان تحليل فرسايش در بازه هاي زماني كمتر از يك سال (ماهانه، سه ماهه و شش ماهه) براي تعيين ميزان مشاركت اين بازه هاي زماني در فرسايش سالانۀ خاك استفاده شد. بنابراين، با درنظرگرفتن قرائت ميخ ها متوسط تغييرات ارتفاع خاك و در نهايت مقدار متوسط فرسايش خاك سالانه برابر با 17/22 تن در هكتار محاسبه شد. همچنين، مشاركت مقياس هاي زماني ماهانه، سه ماهه، شش ماهه در فرسايش سالانه نيز به‌ترتيب 5/81، 7/33 و 9/52 تن در هكتار برابر با 34، 43 و 55 درصد فرسايش سالانه محاسبه شد. بهرغم وجود اختلاف درخور توجه در مقدار متوسط فرسايش در بازه هاي زماني مختلف و مشاركت آنها در فرسايش سالانه، نتايج آزمون تحليل واريانس يكطرفه نشان داد اثر مقياس زماني بر فرسايش خاك معنادار نيست. دليل اصلي نبود تفاوت معناداري فرسايش خاك در مقياس هاي زماني مختلف، واريانس زياد داده هاي حاصل از ميخ هاي فرسايش ناشي از منابع متعدد خطا در روش يادشده بود.

The present study was conducted to calculate the amount of erosion in monthly, quarterly, six-month and one-year time scales. Three erosion pin networks in three aspects of north, northwest and eastern slopes in control subwatershed of Khamsan representative watershed were selected in order to measure erosion during the period of October 2015 to September 2016. Due to the monthly records of erosion pins, the possibility of erosion analyzing in the intervals of less than one year (monthly, quarterly, and sixth) was used to determine the contribution of these periods in annual soil erosion. Therefore, considering pin records, the average changes in the height of the soil and, finally, the average amount of annual erosion was calculated about 17.22 t ha-1. Also, the participation of monthly, quarterly, and six month intervals in annual erosion was calculated to be 5.81, 7.33 and 9.52 t ha-1, respectively which are about 34, 43 and 55% of annual erosion. Despite significant differences in the average amount of erosion in different time periods and their participation in annual erosion, the results of one-way ANOVA showed that the effect of time scale on soil erosion is not significant.