مدل‌سازي مطلوبيت زيستگاه گونه‌هاي كانوني به‌منظور طرح‌ريزي حفاظت از تنوع زيستي در منطقه جنوب شرق ايران

Modeling Focal-Species Habitat Suitability for Biodiversity Conservation Planning in the Southeastern Iran

مدل‌سازي مطلوبيت زيستگاه براي گونه‌هاي كانوني از طريق مدل‌سازي ارتباط بين الگوي پراكنش تنوع زيستي و ويژگي‌هاي طبيعي و انساني منطقه، مشكلات پيش ‌رو در دستيابي به اطلاعات زيستگاهي مناطق دور از دسترس را، به حداقل رسانده است. پژوهش حاضر با هدف مدل‌سازي مطلوبيت زيستگاه براي گونه‌هاي كانوني و دستيابي به نقشه مدل‌سازي چندگونه‌اي مطلوبيت زيستگاه در منطقه جنوب شرق ايران صورت گرفته است. بدين ترتيب كه ابتدا 7 گونه آسيب‌پذير منطقه شامل خرس سياه، پلنگ، كل و بز، قوچ و ميش، جبير، هوبره و گاندو انتخاب و مطلوبيت زيستگاه براي هركدام با چهار مدل خطي تعميم‌يافته، افزايشي تعميم‌يافته، درخت تصادفي و حداكثر بي‌نظمي با استفاده از 10 متغير مرتبط با پوشش اراضي، حضور انسان و توپوگرافي مدل‌سازي شد. در ادامه با تلفيق نقشه‌هاي مطلوبيت گونه‌هاي مختلف با نقشه سايت‌هاي لانه‌گزيني لاك‌پشت و زيستگاه‌هاي پرندگان به‌عنوان زيستگاه‌هاي حساس ساحلي نقشه نهايي مطلوبيت زيستگاه در منطقه به‌دست آمد. نتايج نشان داد كه در مجموع بيش از 34 درصد از كل منطقه مورد‌مطالعه به‌عنوان زيستگاه حساس طبقه‌بندي شد كه به‌طور عمده اين نواحي به موازات خط ساحلي در منطقه پراكنش دارند. به‌طور ‌كلي تنها كمتر از 15 درصد از زيستگاه‌هاي حساس منطقه توسط شبكه مناطق حفاظتي پوشش داده شده است. همچنين بين محدوده شرق به غرب منطقه يك كريدور مطلوب ارتباطي وجود دارد كه به‌دليل مطلوبيت كمتر نسبت به زيستگاه‌هاي مركزي و تمركز اهداف حفاظتي بر هسته‌هاي زيستگاهي مغفول مانده است.

Habitat suitability models for the focal species are used to address the concerns related to the limited availability of data for remote habitats by scrutinizing the relationship between the biodiversity distribution patterns and the natural-anthropogenic characteristics. The current study aimed at modeling habitat suitability for seven focal species including Asian black bear, Persian leopard, Persian ibex, Wild sheep, Chinkara, Asian houbara and Mugger in the southeastern Iran, by relying on Generalized Linear Model (GLM), Generalized Boosted Model (GBM), Random Forest (RF), and Maximum Entropy (MaxEnt) models and using 10 physical, anthropogenical and land cover variables. Next, habitat suitability maps were overlaid with sensitive coastal habitats to delineate a final habitat suitability map. Based on our results, more than 34% of the region were identified as sensitive habitats which were mostly located along the coastline. These habitats demonstrated less than 15 percent spatial overlap with the current protected area network of the region. Moreover, a suitable connecting corridor extended in the east-west was identified, but it was neglected due to having lower suitability values in comparison to the central habitats and the focus of conservation objectives on the core habitat.